Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σήμερα τη θετική της αξιολόγηση για το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, δίνοντας πράσινο φως για την τελική έγκριση του από το ECOFIN, το επόμενο διάστημα, αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Αναλυτικά:
Στο επίκεντρο της αναθεώρησης βρίσκονται η νέα δέσμη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του REPowerEU με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση 795 εκατ. €, το αίτημα για επιπλέον δάνεια 5 δισ. € που θα προστεθούν στο υφιστάμενο δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς και η ανακατεύθυνση πόρων σε έργα αποκατάστασης στις πληγείσες από τις καταστροφές της κλιματικής κρίσης περιοχές της Θεσσαλίας, του Έβρου και της Ροδόπης.
Το αναθεωρημένο Ελλάδα 2.0 ανέρχεται πλέον σε 36 δισ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου 18 δισ. ευρώ αποτελούν επιχορηγήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και 18 δισ. ευρώ αποτελούν δάνεια από το ΤΑΑ. Περιλαμβάνει 76 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις.
H δέσμη 4 επενδύσεων και 7 μεταρρυθμίσεων ύψους 795 εκατ € στο πλαίσιο REpowerEU που πρότεινε η Ελλάδα κρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι ευθυγραμμίζεται πλήρως με τη στόχευση για οικονομικά προσιτή, εξασφαλισμένη και βιώσιμη ενέργεια για την Ευρώπη.
Συγκεκριμένα ενισχύονται χρηματοδοτικά τα προγράμματα ενεργειακής απόδοσης για νοικοκυριά, επιχειρήσεις και το Δημόσιο και τα συστήματα αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ. Ανοίγει ο δρόμος για την παραγωγή βιομεθανίου και πράσινου υδρογόνου και την τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης CO2 μέσα από πιλοτικά έργα και μεταρρυθμίσεις που διαμορφώνουν το πλαίσιο αδειοδότησης και λειτουργίας.
Στις μεταρρυθμίσεις του REPowerEU περιλαμβάνονται επίσης η βελτιστοποίηση χρήσης γης και θαλάσσιου χώρου για την ανάπτυξη ΑΠΕ, η αύξηση χωρητικότητας δικτύου και αποθήκευσης ενέργειας για την προώθηση επενδύσεων αποθήκευσης, η πρωτοβουλία για πολιτικές και εργαλειοθήκες για την προώθηση του διαμοιρασμού ενέργειας κ.α.
Το αίτημα για επιπλέον δάνεια 5 δισ.€ που κατευθύνονται αποκλειστικά στην ιδιωτική οικονομία ανταποκρίνεται στην υψηλή ζήτηση που παρουσιάζει το δανειακό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης, στο οποίο έως τέλος Οκτωβρίου είχαν ήδη υποβληθεί 546 επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 20 δισ.€, με ποσοστό άνω του 60% να προέρχονται από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Με την αύξηση του διαθέσιμου προϋπολογισμού του προγράμματος, διευρύνεται η περίμετρος των επιχειρήσεων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης καθώς και το εύρος των επενδύσεων.
Στο Αναθεωρημένο «Ελλάδα 2.0» δίνεται έμφαση όχι μόνο σε έργα αποκατάστασης περιοχών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές αλλά και στην πρόληψη φυσικών καταστροφών.
Συγκεκριμένα με την ανακατεύθυνση υφιστάμενων πόρων, εξασφαλίζεται συνολική χρηματοδότηση 686 εκατ. € για την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε η καταιγίδα Daniel στο οδικό δίκτυο και σε γέφυρες στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα, για την ανακατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου στη Θεσσαλία και για την αντιπλημμυρική και αντιδιαβρωτική προστασία στις περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης που επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Ως προς την πρόληψη φυσικών καταστροφών, ενισχύεται χρηματοδοτικά το πρόγραμμα καθαρισμού δασών και διάνοιξης δασικών οδών και ζωνών Anti-nero, προστίθεται πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου σε δημόσια κτίρια και γίνεται επέκταση της δράσης για την ανθεκτικότητα υποδομών «Έξυπνες Γέφυρες».
Καθώς το Ταμείο Ανάκαμψης στοχεύει στο συνδυασμό επενδύσεων με συνεκτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβάνονται σημαντικές μεταρρυθμίσεις για τη φορολογική πολιτική και ειδικά την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής (ηλεκτρονικές πληρωμές, βελτίωση της επιχειρησιακής λειτουργίας της ΑΑΔΕ κ.ά) την πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη, το Κτηματολόγιο και τον χρηματοπιστωτικό τομέα ως προς τις σχέσεις μεταξύ των servicers και των δανειοληπτών και τη βελτίωση του εξωδικαστικού μηχανισμού για να ενισχυθεί περαιτέρω η προστασία των ευάλωτων.
Το αναθεωρημένο σχέδιο Ελλάδα 2.0 διατηρεί μια πολύ ισχυρή εστίαση στην πράσινη μετάβαση, διαθέτοντας το 38,1% (από 37,5% στο αρχικό σχέδιο) των διαθέσιμων κονδυλίων σε μέτρα που υποστηρίζουν τους κλιματικούς στόχους, συνεχίζει να συμβάλλει σημαντικά στην ψηφιακή μετάβαση και διατηρεί την θετική κοινωνική του διάσταση.
Με αφορμή τη θετική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αρμόδιος για το Ταμείο Ανάκαμψης, κ. Νίκος Παπαθανάσης δήλωσε:
«Η θετική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το αναθεωρημένο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, ύψους 36 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, επιβεβαιώνει την αξιοπιστία και τη σοβαρότητα της αναπτυξιακής οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης.
Οι μεταρρυθμίσεις που προωθεί η Ελλάδα και οι επενδύσεις που τις συνοδεύουν, αναγνωρίζονται και ενισχύονται από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Εν τούτοις, δεν εφησυχάζουμε. Συνεχίζουμε την προσπάθεια μας έτσι ώστε η ελληνική οικονομία να γίνει ακόμα πιο ανθεκτική, παραγωγική και εξωστρεφής, μέσα από τη δημοσιονομική σταθερότητα, τις αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις και την κοινωνική ευαισθησία.
Μόνον έτσι το μετρήσιμο αποτέλεσμα της ανάπτυξης θα φτάσει σε όλες και σε όλους, και κυρίως στη νέα γενιά, και θα μεταφραστεί σε ακόμα περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας».
Ο Διοικητής του Ταμείου Ανάκαμψης κ. Ορέστης Καβαλάκης δήλωσε: «Σήμερα έγινε ένα σημαντικό βήμα στην πορεία του Ταμείου Ανάκαμψης. Η θετική αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει τη συστηματική και εντατική προσπάθεια που κατέβαλε η χώρα για να ευθυγραμμιστούμε με τους στόχους του REPowerEU, να επιδείξουμε προσαρμοστικότητα στις τρέχουσες συνθήκες και ευελιξία στις αναδυόμενες ανάγκες και να εξασφαλίσουμε επιπλέον πόρους με στόχο την βιώσιμη ανάπτυξη. Με την τελική έγκριση από το ECOFIN, η Ελλάδα θα έχει πλέον στη διάθεση της 36 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, πόρους που καλούμαστε να αξιοποιήσουμε πλήρως».
Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Σήμερα η Επιτροπή αξιολόγησε θετικά το τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας, το οποίο περιλαμβάνει κεφάλαιο για το REPowerEU. Το ύψος του σχεδίου ανέρχεται πλέον σε 35,95 δισ. ευρώ, με 18,22 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) και 17,73 δισ. ευρώ σε δάνεια του ΜΑΑ. Το σχέδιο καλύπτει 76 μεταρρυθμίσεις και 103 επενδύσεις.
Το κεφάλαιο για το REPowerEU αποτελείται από επτά νέες μεταρρυθμίσεις και τέσσερις επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένης της κλιμάκωσης μιας υφιστάμενης επένδυσης. Τα μέτρα αυτά θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να υλοποιήσει τον στόχο του σχεδίου REPowerEU να καταστεί η Ευρώπη ανεξάρτητη από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πολύ πριν από το 2030. Τα μέτρα του REPowerEU επικεντρώνονται στη διευκόλυνση της ανάπτυξης περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του υδρογόνου και της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, και στη διευκόλυνση της ταχείας ενσωμάτωσης της ανανεώσιμης ενέργειας στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιπλέον, η Ελλάδα πρότεινε διάφορες αλλαγές στο αρχικό της σχέδιο. Ειδικότερα, το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει τέσσερις νέες ή ενισχυμένες μεταρρυθμίσεις στους τομείς της πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Το τροποποιημένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τέσσερις νέες επενδύσεις, τρεις εκ των οποίων υποστηρίζονται από την ανάγκη συνεκτίμησης των ζημιών που προκλήθηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες που έπληξαν την Ελλάδα τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2023.
- Ειδικότερα, η Ελλάδα αποφάσισε να ανακατανείμει κονδύλια για τη χρηματοδότηση δύο επενδύσεων στην αντιπλημμυρική προστασία και την καταπολέμηση της διάβρωσης στις περιοχές του Έβρου και της Ροδόπης που επλήγησαν από δασικές πυρκαγιές.
- Μια άλλη επένδυση αποσκοπεί στην αποκατάσταση των σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων που υπέστησαν ζημιές κατά τις καταστροφικές πλημμύρες στην περιοχή της Θεσσαλίας τον περασμένο Σεπτέμβριο.
- Το αναθεωρημένο σχέδιο περιλαμβάνει επίσης επένδυση στην αντισεισμική πρόληψη για την αύξηση της ανθεκτικότητας των υποδομών σε φυσικές καταστροφές.
Τα μέτρα αυτά προορίζονται να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και να συμπληρώσουν τα μέτρα πολιτικής προστασίας που περιλαμβάνονταν ήδη στο αρχικό σχέδιο.
Οι αλλαγές που προτείνει η Ελλάδα στο αρχικό σχέδιο βασίζονται στην ανάγκη συνεκτίμησης:
- της προς τα κάτω αναθεώρησης της μέγιστης κατανομής επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του ΜΑΑ στην Ελλάδα, από 17,77 δισ. ευρώ σε 17,43 δισ. ευρώ. Η εν λόγω προς τα κάτω αναθεώρηση είναι αποτέλεσμα της επικαιροποίησης του Ιουνίου του 2022 όσον αφορά την κατανομή των επιχορηγήσεων του ΜΑΑ και αντικατοπτρίζει το καλύτερο του αναμενομένου οικονομικό αποτέλεσμα της Ελλάδας το 2020 και το 2021
- των αντικειμενικών περιστάσεων που εμποδίζουν την εκπλήρωση ορισμένων μέτρων όπως είχαν αρχικά προβλεφθεί, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού πληθωρισμού που επηρεάζει ιδίως τον κατασκευαστικό τομέα
- του αιτήματος απορρόφησης 5 δισ. ευρώ από διαθέσιμα δάνεια του ΜΑΑ και ενσωμάτωσης 768 εκατ. ευρώ σε πρόσθετες επιχορηγήσεις του ΜΑΑ στο πλαίσιο του REPowerEU.
Προκειμένου να χρηματοδοτήσει την αυξημένη φιλοδοξία του σχεδίου της, η Ελλάδα ζήτησε να μεταφερθεί στο σχέδιο το μερίδιό της από το αποθεματικό προσαρμογής στο Brexit (BAR), ύψους 25,6 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον κανονισμό REPowerEU.
Τα κονδύλια αυτά, καθώς και οι επιχορηγήσεις στο πλαίσιο του ΜΑΑ και του REPowerEU για την Ελλάδα (ύψους 17,43 δισ. ευρώ και 768 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα) και το αίτημά της για τη λήψη νέων δανείων (ύψους 5 δισ. ευρώ), επιπλέον των δανείων που περιλαμβάνονταν στο αρχικό σχέδιο (ύψους 12,73 δισ. ευρώ), διαμορφώνουν το συνολικό ύψος του τροποποιημένου σχεδίου στα 35,95 δισ. ευρώ.
Πρόσθετη ώθηση για την πράσινη μετάβαση της Ελλάδας
Το τροποποιημένο σχέδιο διατηρεί πολύ ισχυρή εστίαση στην πράσινη μετάβαση, αφού κατανέμει το 38,1 % των διαθέσιμων κονδυλίων (ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 37,5 % του αρχικού σχεδίου) σε μέτρα στήριξης των κλιματικών στόχων.
Ειδικότερα, οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις που προστέθηκαν ή κλιμακώθηκαν πρόσφατα και περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο για το REPowerEU συμβάλλουν σημαντικά στην πράσινη μετάβαση. Συνολικά, ενισχύουν τη φιλοδοξία για απανθρακοποίηση της οικονομίας μέσω της αύξησης της ενεργειακής απόδοσης και της δυναμικότητας παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στη διευκόλυνση της παραγωγής ανανεώσιμου υδρογόνου και βιομεθανίου, στη βελτιστοποίηση της χρήσης χερσαίων και θαλάσσιων εκτάσεων για την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στην προώθηση της κοινοχρησίας ενέργειας και στην αύξηση της ιδιοκατανάλωσης, καθώς και στη θέσπιση νέων χρηματοδοτικών μέσων που δεν βασίζονται σε επιχορηγήσεις για την περαιτέρω στήριξη των επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης. Επιπλέον, σημαντικές επενδύσεις αποσκοπούν στη στήριξη μέτρων ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων της εγκατάστασης ηλιακών θερμοσιφώνων και των ανακαινίσεων, και στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για ιδιοκατανάλωση.
Άλλες επενδύσεις περιλαμβάνουν την κλιμάκωση υφιστάμενου μέτρου για την αύξηση της δυναμικότητας αποθήκευσης ενέργειας, πιλοτικά έργα για την παραγωγή βιομεθανίου και ανανεώσιμου υδρογόνου και τη στήριξη υποδομών δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα. Επιπλέον, όσον αφορά τα πρόσθετα δάνεια που ζήτησε η Ελλάδα, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεσμεύονται να επενδύσουν τουλάχιστον το 38,5 % των κονδυλίων για τη στήριξη της κλιματικής μετάβασης.
Ενίσχυση της ψηφιακής ετοιμότητας και της κοινωνικής ανθεκτικότητας της Ελλάδας
Το τροποποιημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας εξακολουθεί να συμβάλλει σημαντικά στην ψηφιακή μετάβαση στους τομείς της συνδεσιμότητας, των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών, του ανθρώπινου κεφαλαίου και των ψηφιακών δεξιοτήτων, της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων και της υιοθέτησης προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών. Ενώ το μερίδιο των ψηφιακών δαπανών του τροποποιημένου σχεδίου μειώθηκε σε σχετικούς όρους (από 23,3 % σε 22,1 %), η συμβολή στην ψηφιακή μετάβαση σε απόλυτους όρους αυξάνεται σε σύγκριση με το αρχικό σχέδιο που εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 2021.
Ειδικότερα, μέρος των πρόσθετων δανείων που ζητούνται από την Ελλάδα αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για ψηφιακές επενδύσεις σε ευρυζωνικά δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, ψηφιοποίηση ΜΜΕ και μεγάλων επιχειρήσεων, ανάπτυξη και εγκατάσταση τεχνολογιών κυβερνοασφάλειας, προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών και άλλων τύπων υποδομών τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ), υπό το πρίσμα της δέσμευσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να επενδύσουν τουλάχιστον το 20,8 % των κονδυλίων σε τέτοιες παρεμβάσεις.
Η κοινωνική διάσταση του τροποποιημένου σχεδίου παραμένει φιλόδοξη, με μια εμβληματική μεταρρύθμιση του συστήματος πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, η οποία αναμένεται να αυξήσει την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, να μειώσει τις ανισότητες και να προωθήσει την πρόληψη των ασθενειών. Οι πρόσθετες επενδύσεις σε υποδομές πυροπροστασίας, αντιπλημμυρικής προστασίας και καταπολέμησης της διάβρωσης που συμπληρώνουν τα μέτρα πολιτικής προστασίας στο αρχικό σχέδιο, καθώς και τα νέα προγράμματα αναβάθμισης των δεξιοτήτων για την ένταξη των προσφύγων στην αγορά εργασίας αναμένεται επίσης να έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο.
Επιπλέον, μέσω των προγραμματισμένων επενδύσεων σε ενεργειακές ανακαινίσεις οικιστικών κτιρίων και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που παράγονται από ενεργειακές κοινότητες, αναμένεται να ωφεληθούν πάνω από 60 000 ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά, ενώ μέσω της επέκτασης των ικανοτήτων αποθήκευσης ενέργειας και της προκαταρκτικής επιθεώρησης της σεισμικής αντοχής των κτιρίων του δημόσιου τομέα, το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων της χώρας και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ελλάδας.
Επόμενα βήματα
Το Συμβούλιο διαθέτει πλέον, κατά γενικό κανόνα, τέσσερις εβδομάδες για να εγκρίνει την αξιολόγηση της Επιτροπής. Η έγκριση του Συμβουλίου θα επιτρέψει στην Ελλάδα να λάβει προχρηματοδότηση ύψους 158,7 εκατ. ευρώ από τα κονδύλια του REPowerEU.
Η Ελλάδα έχει λάβει μέχρι στιγμής 11,2 δισ. ευρώ από κονδύλια του ΜΑΑ: προχρηματοδότηση ύψους 4 δισ. ευρώ και εκταμίευση των πρώτων δύο πληρωμών ύψους 7,2 δισ. ευρώ.
Η Επιτροπή θα εγκρίνει περαιτέρω εκταμιεύσεις βάσει της ικανοποιητικής εκπλήρωσης των οροσήμων και των στόχων που περιγράφονται στο αναθεωρημένο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας, που θα αντικατοπτρίζουν την πρόοδο ως προς την υλοποίηση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων».
