Στις 23 Ιουνίου 2025, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, το ελληνικό μικροδορυφορικό σύστημα DUTHSat‑2 εκτοξεύθηκε επιτυχώς από την αμερικανική βάση Vandenberg, μέσω του πυραύλου Falcon 9 της SpaceX. Πρόκειται για ένα CubeSat που κατασκευάστηκε εξολοκλήρου στην Ελλάδα, με επιστημονικό και τεχνολογικό συντονισμό από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το οποίο φέρει τον πλήρη σχεδιασμό, τη συναρμολόγηση και τις δοκιμές όλων των υποσυστημάτων. Η αποστολή εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Μικροδορυφόρων, με συγχρηματοδότηση από το Greece 2.0 (Ταμείο Ανάκαμψης) και τεχνική υποστήριξη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA).
Ο DUTHSat‑2 διαθέτει φασματικές κάμερες για την παρακολούθηση της υγρασίας του εδάφους και του θαλάσσιου περιβάλλοντος, με δυνατότητα εντοπισμού πετρελαιοκηλίδων και απορριμμάτων. Ενσωματώνει επίσης καινοτόμες τεχνολογίες όπως την τηλεμετρική μονάδα ETM (Essential TeleMetry and housekeeping), μια «μαύρη διαστημική κάψουλα» που καταγράφει κρίσιμα δεδομένα για τη λειτουργία του δορυφόρου σε πραγματικό χρόνο. Μέσα στο επόμενο εξάμηνο, ο δορυφόρος θα λειτουργήσει και ως πειραματική πλατφόρμα για νέα φωτογραφικά και επικοινωνιακά συστήματα που εστιάζουν στην ασφάλεια των μεταδόσεων στο διάστημα. Η αποστολή σηματοδοτεί την πρώτη φορά που ελληνικός δορυφόρος σχεδιάζεται και ολοκληρώνεται πλήρως στην Ελλάδα, με επιστημονική υπογραφή του ΔΠΘ, το οποίο αναδεικνύεται έτσι σε εθνικό κόμβο διαστημικής τεχνογνωσίας.
Η εκτόξευση του DUTHSat‑2 είναι μόνο η αρχή. Στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος προγραμματίζονται συνολικά επτά δορυφορικές αποστολές μέχρι τις αρχές του 2026, ενισχύοντας τη συμμετοχή της Ελλάδας σε αποστολές παρατήρησης γης, μετεωρολογίας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Πανεπιστήμια στην τροχιά της τεχνογνωσίας
Στο πεδίο των πανεπιστημιακών πρωτοβουλιών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης έχει αναπτύξει το AcubeSAT, ένα μικροδορυφόρο-εργαστήριο για τη μελέτη των βιολογικών επιπτώσεων της μικροβαρύτητας. Η αποστολή του AcubeSAT περιλαμβάνει ευκαριωτικά κύτταρα τα οποία εξετάζονται σε τροχιά, με στόχο τη βαθύτερη κατανόηση της κυτταρικής συμπεριφοράς σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας. Το σύστημα ενσωματώνει εξ ολοκλήρου σχεδιασμένο υπολογιστικό σύστημα (OBC) και υποσύστημα ελέγχου προσανατολισμού (AOCS), βασισμένο σε αρχιτεκτονική ARM και ανοιχτό λογισμικό. Όλα τα υποσυστήματα έχουν δοκιμαστεί στα εργαστήρια του ESA CubeSat Support Facility, επιβεβαιώνοντας την ωριμότητα του εγχειρήματος. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο συμμετέχει υποστηρικτικά σε διάφορα υποσυστήματα CubeSat μέσω ερευνητικών ομάδων, ενώ συνεργάζεται σε επίπεδο επίγειου ελέγχου και ανάλυσης δεδομένων.
Από την καινοτομία στην επιχειρησιακή εφαρμογή
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά και η δραστηριότητα της εταιρείας ICEYE, η οποία λειτουργεί πλέον γραφείο στην Αθήνα και προχωρά στη δημιουργία μονάδας συναρμολόγησης δορυφόρων παρατήρησης SAR. Το εργοστάσιο που υλοποιείται υπό την αιγίδα της ελληνικής κυβέρνησης και με στήριξη της ESA, προορίζεται να υποστηρίξει τόσο την εθνική στρατηγική όσο και εξαγωγικές συνεργασίες σε όλη την Ευρώπη. Ήδη, η ICEYE συμμετέχει σε αποστολές ISR (Intelligence, Surveillance and Reconnaissance) με χώρες όπως η Ολλανδία και η Πορτογαλία, παρέχοντας υπηρεσίες υψηλής ανάλυσης (25 cm) και γρήγορη πρόσβαση σε δορυφορικά δεδομένα για πολιτική προστασία, στρατιωτική επιτήρηση και περιβαλλοντική παρακολούθηση.
Η τεχνογνωσία που αναπτύσσεται σε ελληνικά πανεπιστήμια —και πλέον ενσωματώνεται σε πραγματικά επιχειρησιακά σενάρια μέσω συνεργειών με την ESA και ευρωπαϊκές εταιρείες όπως η ICEYE— καθιστά τη χώρα ενεργό παίχτη στον αναδυόμενο τομέα των μικροδορυφόρων και της παρατήρησης γης. Εργαστήρια ανοιχτής καινοτομίας, υποσυστήματα υψηλής πιστότητας και επίγειες υποδομές διαχείρισης δορυφορικών δεδομένων ενισχύουν την επιστημονική και τεχνολογική κυριαρχία της Ελλάδας στο διάστημα.
Το ζητούμενο πλέον είναι η συγκρότηση μιας εθνικής διαστημικής στρατηγικής που θα συνδέει τη βασική έρευνα με την παραγωγή, τις πανεπιστημιακές εφαρμογές με την αγορά, και τις ευρωπαϊκές συνεργασίες με έναν διακριτό γεωστρατηγικό ρόλο για τη χώρα στην περιοχή της Μεσογείου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
