Στις 2-3 Οκτωβρίου 2025, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο (EUI) στη Φλωρεντία φιλοξένησε το πρώτο φόρουμ λογοδοσίας στο διαδίκτυο, το οποίο διοργανώθηκε από το Κέντρο Robert Schuman στο πλαίσιο της χρηματοδοτούμενης από την ΕΕ παγκόσμιας πρωτοβουλίας για το μέλλον του διαδικτύου (GIFI).
Η εκδήλωση συγκέντρωσε υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, ερευνητές και φορείς του ιδιωτικού τομέα για να εξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να τηρηθούν οι αρχές ενός ανοικτού διαδικτύου που βασίζεται στα δικαιώματα εν μέσω του αυξανόμενου ψηφιακού κατακερματισμού και του αυταρχικού ελέγχου.
Ένα φόρουμ διαλόγου
Το φόρουμ πραγματοποιήθηκε σε δύο μέρη. Η πρώτη ημέρα, που συνδιοργανώθηκε με το Ινστιτούτο Γεωπολιτικής των Βρυξελλών, συγκέντρωσε μια επίλεκτη ομάδα εμπειρογνωμόνων για να συζητήσουν την παραπληροφόρηση, τη λογοδοσία στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων ελευθερίας του διαδικτύου.
Η δεύτερη ημέρα ήταν ανοικτή σε ένα ευρύτερο κοινό από τις κυβερνήσεις, την ακαδημαϊκή κοινότητα, τη βιομηχανία και την κοινωνία των πολιτών σε όλες τις περιφέρειες. Μέσω μιας σειράς πάνελ, οι ομιλητές εξέτασαν τον τρόπο εξισορρόπησης της λογοδοσίας, της ασφάλειας και των δικαιωμάτων στον ψηφιακό τομέα.
Έναρξη της Πυξίδας Λογοδοσίας στο Διαδίκτυο
Μια σημαντική στιγμή στις Βρυξέλλες ήταν η έναρξη της Πυξίδας Λογοδοσίας στο Διαδίκτυο
. Η Πυξίδα, η οποία αναπτύχθηκε μέσω της χρηματοδοτούμενης από την ΕΕ παγκόσμιας πρωτοβουλίας για το μέλλον του διαδικτύου και υλοποιείται από το Κέντρο Robert Schuman στο EUI, είναι πλέον διαθέσιμη στο κοινό. Προσφέρει ένα πρακτικό εργαλείο για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο οι χώρες υλοποιούν τις ψηφιακές δεσμεύσεις τους, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της διαφάνειας και της εμπιστοσύνης.
Τα κράτη και οι μη κρατικοί φορείς έχουν υιοθετήσει τις αρχές ενός ανοικτού και ασφαλούς διαδικτύου μέσω διακηρύξεων όπως η Διακήρυξη για το Μέλλον του Διαδικτύου
. Ωστόσο, χωρίς σαφείς μηχανισμούς λογοδοσίας, οι δεσμεύσεις αυτές συχνά παραμένουν ανεκπλήρωτες. Η Πυξίδα αποσκοπεί στη γεφύρωση αυτού του χάσματος μέσω της παρακολούθησης της προόδου και της παροχής ενός κριτηρίου αναφοράς για τον διεθνή διάλογο.
Κύριες συζητήσεις
Οι συζητήσεις στο φόρουμ ανέδειξαν διάφορα επαναλαμβανόμενα ζητήματα:
- Παραπληροφόρηση και λογοκρισία: Κρατικοί και μη κρατικοί φορείς χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο την παραπληροφόρηση και τη λογοκρισία για να περιορίσουν τον χώρο της κοινωνίας των πολιτών και να επηρεάσουν τις εκλογές, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ισχυρότερη διασυνοριακή συνεργασία.
- Παρακολούθηση και ψηφιακός αυταρχισμός: Οι συμμετέχοντες προειδοποίησαν για τους κινδύνους που ενέχουν η αυτοματοποιημένη επιτήρηση και οι βιομετρικές τεχνολογίες. Ενώ αυτά τα εργαλεία μπορούν να εξυπηρετήσουν στόχους ασφάλειας, η ανεξέλεγκτη χρήση υπονομεύει την εμπιστοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- Λογοδοσία των πλατφορμών και της ΤΝ: Έγιναν εκκλήσεις για σαφέστερα πλαίσια ώστε να διασφαλιστούν η αλγοριθμική διαφάνεια και ο υπεύθυνος έλεγχος περιεχομένου, ενθαρρύνοντας παράλληλα την καινοτομία.
- Πρόληψη του κατακερματισμού του διαδικτύου: Η απειλή αποκλινόντων τεχνικών προτύπων και κανονισμών για τη δημιουργία ενός «splinternet» αποτέλεσε κεντρικό μέλημα, ενισχύοντας τη σημασία της παγκόσμιας συνεργασίας για τη διαλειτουργικότητα.
Κοιτάζοντας μπροστά
Μολονότι το φόρουμ δεν σχεδιάστηκε για την παραγωγή κειμένων κατόπιν διαπραγματεύσεων, παρείχε μελλοντοστραφείς πληροφορίες. Οι συμμετέχοντες τόνισαν τη σημασία της τεκμηριωμένης χάραξης πολιτικής, της βιώσιμης πολυσυμμετοχικής συνεργασίας και της ενσωμάτωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα πλαίσια ψηφιακής διακυβέρνησης. Στην εκδήλωση υπογραμμίστηκε επίσης η ανάγκη συνεχούς διεθνούς διαλόγου για την πρόληψη του κατακερματισμού και τη διατήρηση του διαδικτύου σε παγκόσμιο και διαλειτουργικό επίπεδο.
Για την ΕΕ, οι συζητήσεις αυτές σχετίζονται άμεσα με τις προτεραιότητες εξωτερικής δράσης για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πρωτοβουλίες όπως η GIFI και εργαλεία όπως η Πυξίδα Λογοδοσίας στο Διαδίκτυο διασφαλίζουν ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να συμμετέχει στη διαμόρφωση παγκόσμιων συζητήσεων σχετικά με την ψηφιακή διακυβέρνηση.
