Με προσκεκλημένους ομιλητές διεθνώς καταξιωμένους επιστήμονες από τον ακαδημαϊκό χώρο της φαρμακολογίας, καθώς και δύο διευθύνουσες συμβούλους εταιρειών τεχνολογικής καινοτομίας, που δραστηριοποιούνται διεθνώς στον χώρο των υπηρεσιών υγείας, συνεδρίασε η Επιτροπή Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής, υπό την Προεδρία του Βουλευτή Επικρατείας της ΝΔ, Καθηγητή Χρήστου Ταραντίλη, με στόχο τη διερεύνηση του θέματος “Τεχνολογική καινοτομία και ανάπτυξη φαρμάκων”.
Στην εισαγωγική του τοποθέτηση, ο κ. Ταραντίλης εξήρε το επίπεδο των ελληνικών ερευνητικών ιδρυμάτων και του ανθρώπινου δυναμικού στον κλάδο των βιοεπιστημών, υπογραμμίζοντας ότι έχει δημιουργηθεί ένα δραστήριο ελληνικό ερευνητικό οικοσύστημα, το οποίο έχει τη δυνατότητα να παραγάγει τα επόμενα χρόνια διεθνώς επιτυχημένες νεοφυείς (startup) επιχειρήσεις και τεχνοβλαστούς (spin-off). Ακολούθως, ο κ. Ταραντίλης ανέλυσε την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης στον κλάδο των επιστημών υγείας, αναφέροντας ότι οι αλγόριθμοι έχουν αποκτήσει πλέον τη δυνατότητα να εξορύσσουν τεράστιους όγκους ιατρικών δεδομένων και να ανιχνεύουν κρυμμένα μοτίβα (patterns) και συσχετίσεις, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για
– να αναγνωρίζουν και να διαγιγνώσκουν νόσους,
– να προβλέπουν εστίες εποχικών ασθενειών και πανδημιών,
– να προβλέπουν αποτελέσματα κλινικών δοκιμών,
– να ανακαλύπτουν και να σχεδιάζουν θεραπείες, ακόμα και σε εξατομικευμένο επίπεδο.
Επιπλέον, ο κ. Ταραντίλης τόνισε τη μεγάλη συνεισφορά της τεχνητής νοημοσύνης στον σχεδιασμό κλινικών δοκιμών, την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και τον επανασχεδιασμό υπαρχόντων φαρμάκων για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών.
Στη συνέχεια, ο λόγος δόθηκε στους προσκεκλημένους ομιλητές. Αρχικά, ο κ. Αχιλλέας Γραβάνης, Καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ερευνητής στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (Ι.Τ.Ε.) και Συνιδρυτής των τεχνοβλαστών BioNature & ReNeuroCell, παρουσίασε με συντομία τα ερευνητικά αποτελέσματα που επετεύχθησαν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ι.Τ.Ε., οδηγώντας στη δημιουργία των δύο τεχνοβλαστών που εστιάζουν στην καινοτόμο αντιμετώπιση δύσκολων προβλημάτων υγείας, όπως οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες (π.χ. Alzheimer’s) και η διαβητική ωχροπάθεια, με τη χρήση τεχνολογίας αιχμής. Ο κ. Γραβάνης επεσήμανε ότι τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες κλείνουν τις ερευνητικές υποδομές τους και συνεργάζονται με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και εταιρείες τεχνοβλαστούς και τόνισε ότι “αλλάζει άρδην ο τρόπος με τον οποίο φτιάχνουμε φάρμακα”, περνώντας από τις μέχρι σήμερα συμπτωματικές θεραπείες σε νέες μορφές (π.χ. εμβόλια mRNA, ιστοί που αναπαράγονται με τη χρήση 3DPrinter, νανοσυσκευές), που θα λύνουν το πρόβλημα.
Σύμφωνα με τον κ. Γραβάνη, πρέπει:
– να προωθηθούν η παραγωγή γενόσημων και βιο-ομοειδών φαρμάκων (που αποφέρει κάθε χρόνο στη χώρα μας 2,2-2,4 δισ. από εξαγορές), οι καινοτόμες γονιδιακές, κυτταρικές θεραπείες και η αναγεννητική ιατρική, η ανάπτυξη βιοϋλικών, (όπου δουλεύουν ελληνικές ερευνητικές ομάδες με δημοσιεύσεις σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά), η ανάπτυξη νέων εμβολίων mRNA και cDNA, όχι μόνο για τις λοιμώδεις νόσους αλλά και για άλλα νοσήματα (π.χ. νευροεκφυλιστικά), η δημιουργία μιας βιοτράπεζας με το γενετικό υλικό των Ελλήνων για την εύρεση βιοδεικτών, που θα συμβάλει στην αντιμετώπιση ασθενειών, όπως ο καρκίνος, και η ανάπτυξη βιοϋλικών, όπως τα νευροεμφυτεύματα,
– να ενισχυθούν τα γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας των πανεπιστημίων με ανθρώπους από τον χώρο των επιχειρήσεων, που θα καθοδηγήσουν και θα συνδέσουν τους ερευνητές με τον κόσμο της αγοράς,
– να δοθούν ισχυρά φορολογικά κίνητρα για εταιρείες τεχνοβλαστούς, ώστε να φέρουν αξιόλογους επιστήμονες είτε από τον ιδιωτικό τομέα είτε από τη διασπορά, ελαττώνοντας ή μηδενίζοντας τις ασφαλιστικές εισφορές, προκειμένου να παρέχονται ανταγωνιστικοί μισθοί,
– να γίνουν σοβαρές επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα, δημιουργώντας υποδομές και παρέχοντας εξοπλισμό στα πανεπιστήμια για την ανάπτυξη βιοτεχνολογικών προϊόντων και νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων.
Κλείνοντας την ομιλία του, ο κ. Γραβάνης υποστήριξε ότι μπορεί τα επόμενα χρόνια οι ελληνικές φαρμακευτικές βιομηχανίες να μετατραπούν από μεταπράτες πρωτότυπων φαρμάκων σε συνεργάτες και συμμετόχους στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών τεχνολογιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, δημιουργώντας έτσι νέες θέσεις εργασίας, καλοπληρωμένες και διατηρήσιμες.
Ακολούθως, ο κ. Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, Καθηγητής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Φαρμακευτικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Φαρμακολογίας κατέδειξε την παγκόσμια αύξηση νέων βιοτεχνολογικών φαρμάκων, στα οποία οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες θα πρέπει να εστιάσουν, αναπτύσσοντας βιο-ομοειδή φάρμακα, προκειμένου να κρατήσουν μερίδιο της αγοράς.
Παραθέτοντας στοιχεία, ο κ. Παπαπετρόπουλος επεσήμανε ότι οι χώρες με τις μεγαλύτερες επιτυχίες στον τομέα της βιοτεχνολογίας είναι εκείνες που επενδύουν πάνω από 3% του ΑΕΠ τους στην έρευνα (Ελβετία, Σουηδία, Αυστρία, Δανία). Επιπλέον, τόνισε ότι “η υποστήριξη της έρευνας – βασικής και κλινικής – είναι ακρογωνιαίος λίθος για την επιτυχία του εγχειρήματος”.
Σύμφωνα με τον κ. Παπαπετρόπουλο, για την ανάπτυξη του ελληνικού οικοσυστήματος βιοτεχνολογικής καινοτομίας χρειάζεται:
– Αποσαφήνιση του νομικού πλαισίου όσον αφορά τα θέματα διανοητικής ιδιοκτησίας.
– Κρατικές επενδύσεις για τη στήριξη της βασικής έρευνας μέσω προγραμμάτων, δημιουργίας υποδομών, αγοράς μηχανημάτων.
– Χρηματοδοτικά εργαλεία από τον ιδιωτικό τομέα.
– Κίνητρα, φορολογικά και άλλα, για συνεργασίες και συγχωνεύσεις φαρμακευτικών και βιοτεχνολογικών εταιρειών του ιδιωτικού τομέα.
– Χωροταξικός σχεδιασμός για τη συγκέντρωση της προσπάθειας σε επωαστές που θα υποστηρίζουν την ανάπτυξη εταιρειών βιοτεχνολογικής καινοτομίας.
– Ανάπτυξη κουλτούρας στο βιοεπιχειρείν μέσα στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα.
– Κίνητρα για προσέλκυση ειδικών με εμπειρία από το εξωτερικό.
– Εκσυγχρονισμός του ΕΟΦ και του ΕΣΥ για περισσότερες και καλύτερες κλινικές δοκιμές.
Στη συνέχεια, η κ. Ειρήνη Σλόσερ, Διευθύνουσα Σύμβουλος και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Dyania Health, Inc, αναφέρθηκε στη συνεισφορά της τεχνολογίας στην ταχύτερη και ακριβέστερη αντιστοίχιση υποψηφίων ασθενών με σοβαρά νοσήματα (ογκολογικά, αυτοάνοσα κ.ά.) με κλινικές δοκιμές φαρμάκων, μέσα από ένα σύστημα ψηφιοποιημένων ιατρικών δεδομένων σε αξιοποιήσιμη μορφή. Επιπλέον, τόνισε ότι τα δεδομένα ανωνυμοποιούνται, τηρώντας τον κανονισμό GDPR.
Για την κ. Σλόσερ πολύ σημαντικό είναι ότι η εταιρεία της προσλαμβάνει νέους αποφοίτους από τις ιατρικές σχολές, που είναι σε αναμονή μέχρι να ξεκινήσουν ειδικότητα, βοηθώντας στην αποτροπή του brain drain. Κλείνοντας την ομιλία της, πρότεινε την πλήρη ψηφιοποίηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας με τη δημιουργία ενός κοινού συστήματος συλλογής δεδομένων, που θα ακολουθεί κάθε ασθενή σε όποιο γιατρό ή νοσοκομείο βρίσκεται.
Τέλος, η Δρ Μαρία Χάτζου Dunford, Συνιδρύτρια και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Lifebit, αναφέρθηκε στο πρωτοποριακό έργο της εταιρείας, που πετυχαίνει γρηγορότερη διάγνωση και καλύτερη κατανόηση των ασθενειών με την αξιοποίηση κλινικών και γενετικών δεδομένων. Η κ. Χάτζου εστίασε στο παράδειγμα της Genomics England του βρετανικού Υπουργείου Υγείας, που με την αλληλούχηση των γονιδιωμάτων και τη σύνδεση με κλινικά δεδομένα 100 χιλιάδων ασθενών με σπάνιες νόσους και καρκίνους έγινε εφικτή μέσα σε μια δεκαετία:
– Η αύξηση του ποσοστού διάγνωσης των σπάνιων νόσων κατά 5 φορές,
– Η αύξηση κατά 50% της πιθανότητας παροχής σωστής θεραπείας σε ασθενείς με καρκίνο,
– Η αύξηση κατά 65% της πιθανότητας εύρεσης των γενετικών δεικτών που προκαλούν καρκίνο.
Επομένως, η πρόταση της κ. Χάτζου προκειμένου η Ελλάδα να αναπτύξει έναν ισχυρό τομέα βιοτεχνολογίας, είναι η ίδρυση ενός οργανισμού εξατομικευμένης ιατρικής, κατά το πρότυπο του Genomics England, που θα αναπτύξει μια πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης για τη διαχείριση, επεξεργασία, σύνδεση και ενοποίηση δεδομένων, κάνοντάς τα προσβάσιμα και χρήσιμα σε γιατρούς και ερευνητές, ώστε να μπορούν πολύ γρήγορα να παράγουν διαγνώσεις για τους ασθενείς και ερευνητικά ευρήματα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
