ΑΑΔΕ: Έρχεται το Ψηφιακό Προφίλ Φορολογούμενου | Τέλος στη Φοροδιαφυγή

Νέα εποχή στον έλεγχο και τη χαρτογράφηση της οικονομικής ζωής των πολιτών εγκαινιάζει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Με μία ριζική αλλαγή, η φορολογική διοίκηση προχωρά στη σταδιακή συγκέντρωση όλων των δεδομένων –από περιουσιακά στοιχεία και δάνεια μέχρι το ιστορικό ελέγχων– σε ένα ενιαίο ψηφιακό σύστημα. Στόχος είναι η απόκτηση πλήρους και άμεσης εικόνας του οικονομικού «αποτυπώματος» κάθε πολίτη, γεγονός που αναμένεται να πολλαπλασιάσει την αποτελεσματικότητα των ελεγκτικών μηχανισμών και των φοροεισπρακτικών διαδικασιών.

Τέλος στους «διάσπαρτους» φακέλους: Το νέο TAXIS

Μέχρι σήμερα, οι υπηρεσίες της ΑΑΔΕ διέθεταν μεν πρόσβαση σε πληθώρα πληροφοριών (όπως ληξιπρόθεσμα χρέη), ωστόσο αυτά τα δεδομένα ήταν διάσπαρτα σε πολλαπλές ηλεκτρονικές εφαρμογές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι ελεγκτές να χρειάζεται να ανατρέπουν σε διαφορετικές βάσεις για να σχηματίσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα του φορολογουμένου.

Το νέο ενοποιημένο σύστημα, το οποίο αναμένεται να αντικαταστήσει τα υφιστάμενα συστήματα (TAXIS, TAXISnet & ELENXIS) και να δημιουργήσει το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Φορολογίας (ΟΠΣΦ), φιλοδοξεί να άρει αυτή την εικόνα. Με την ένταξη του συνόλου των πληροφοριακών υποδομών, η ΑΑΔΕ δημιουργεί σταδιακά το πλήρες «ψηφιακό προφίλ» του φορολογούμενου, ένα αρχείο που θα συγκεντρώνει όλα τα οικονομικά και περιουσιακά του δεδομένα, επιδιώκοντας να φτάσει σε αυτό που ο Διοικητής Γιώργος Πιτσιλής έχει περιγράψει ως: «μια υπηρεσία, μια αρμοδιότητα, ένα σύστημα».

Ακίνητα υπό ψηφιακή παρακολούθηση: Το Μητρώο Κινητών και Ακινήτων

Η αρχή γίνεται με την πλήρη ενσωμάτωση του συστήματος ιδιοκτησίας και διαχείρισης ακινήτων. Οι ελεγκτές θα έχουν πλέον άμεση ορατότητα όχι μόνο στα ακίνητα που διαθέτει κάθε πολίτης, αλλά και στον τρόπο χρήσης τους: αν είναι μισθωμένα, κενά, σε βραχυχρόνια ή μακροχρόνια μίσθωση. Παράλληλα, καταγράφεται και το ιστορικό κάθε ακινήτου, συμπεριλαμβανομένων των προηγούμενων ιδιοκτητών. Το έργο αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο ανάπτυξης του «Μητρώου Κινητών και Ακινήτων στοιχείων περιουσίας» στο πλαίσιο του νέου ΟΠΣΦ.

Έξυπνο σύστημα: Πρόβλεψη και Πρόληψη με AI

Το φιλόδοξο σχέδιο προβλέπει ότι έως τα μέσα του 2026 η φορολογική διοίκηση θα διαθέτει ένα ισχυρό δίκτυο ψηφιακών εργαλείων ικανό να «διαβάζει» τη συμπεριφορά των φορολογουμένων. Ο Διοικητής της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, έχει τονίσει εμφατικά τη μετάβαση από τον εκ των υστέρων έλεγχο στην προληπτική ανάλυση κινδύνου:

«Ο εσωτερικός έλεγχος οφείλει πλέον να προβλέπει τον κίνδυνο, όχι μόνο να τον καταγράφει.»

Μέσω της συνεχούς ανάλυσης δεδομένων και της αξιοποίησης της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), το σύστημα, και συγκεκριμένα η αίθουσα επιχειρήσεων των Δυνάμεων Ελέγχου Οικονομικών Συναλλαγών (Δ.ΕΟ.Σ.), θα μπορεί να εντοπίζει σε πραγματικό χρόνο:

• Ποιους εμφανίζουν τάσεις φοροδιαφυγής ή καθυστερούν συστηματικά τις πληρωμές.
• Ποιους κινδυνεύουν να δημιουργήσουν νέα ληξιπρόθεσμα χρέη.
• Ποιους βρίσκονται σε επισφαλή οικονομική θέση (π.χ. επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να ανταποκριθούν).

Η «έξυπνη» αυτή βάση δεδομένων θα επιτρέψει την εφαρμογή μιας στρατηγικής «συμμόρφωσης εξ αρχής» (compliance by design), όπως έχει δηλώσει ο κ. Πιτσιλής σε διεθνή φόρουμ.

Το Οπλοστάσιο του Ελέγχου

Για την αντιμετώπιση της μη συμμόρφωσης, η ΑΑΔΕ θα αξιοποιήσει προηγμένα εργαλεία:

• Δημιουργία Προφίλ φορολογουμένων και υποθέσεων.
• Μέθοδοι αποτίμησης κινδύνου και ανάλυσης συμπεριφορών.
• Εκτεταμένες διασταυρώσεις και ανταλλαγή δεδομένων με τρίτους φορείς και άλλες χώρες, για «να χτίσουμε τα δίκτυα παραβατικότητας», σύμφωνα με τον Διοικητή.

Τα δεδομένα δεν θα αντλούνται μόνο από τις δηλώσεις των πολιτών, αλλά και από εξωτερικές πηγές (παγκόσμιος ιστός, κοινωνικά δίκτυα, ανοιχτά δεδομένα) για την αποδοτικότερη επικαιροποίηση της ανάλυσης κινδύνου.

Η νέα ψηφιακή Εφορία θα μπορεί να γνωρίζει:

• Σε πραγματικό χρόνο, ύποπτα περιστατικά φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου.
• Δυναμικές σχέσεις μεταξύ φορολογουμένων (για εύρεση απάτης και φοροδιαφυγής).
• Κατηγοριοποίηση της αναμενόμενης συμπεριφοράς (π.χ. στρατηγικός κακοπληρωτής).
• Profiling φορολογουμένων: Εύρεση μη εμφανών ομοιοτήτων βάσει δημογραφικής, οικονομικής και συμπεριφορικής ανάλυσης.
• Αξιολόγηση κινδύνου μη πληρωμής και πρόβλεψη εσόδων και οφειλών ανά διάσταση.

Η «μεγάλη εικόνα του μετασχηματισμού της ΑΑΔΕ από άθροισμα εφοριών σε μια ενιαία υπηρεσία», όπως την έχει περιγράψει ο Γιώργος Πιτσιλής, βρίσκεται πλέον σε πλήρη εξέλιξη, με την τεχνολογία να αποτελεί τον βασικό μοχλό για τη μείωση της φοροδιαφυγής και την αναβάθμιση της σχέσης κράτους-πολίτη.

Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης του ΟΠΣΦ (Ενιαίο Σύστημα Ελέγχων)

Η υλοποίηση του ΟΠΣΦ είναι δομημένη σε δύο μεγάλες φάσεις με συγκεκριμένα παραδοτέα, ενώ η πλήρης παραγωγική του λειτουργία αναμένεται μέχρι το τέλος του 2026.

Φάση Α’ (Προτεραιότητα: Ενοποίηση Δεδομένων & Βασικοί Φόροι)

Αυτή η φάση περιλαμβάνει τα πιο κρίσιμα υποσυστήματα που δημιουργούν την «Εικόνα Φορολογούμενου» και το πλήρες ψηφιακό προφίλ:

Στόχος: Η ολοκλήρωση της Φάσης Α’ αναμένεται να θέσει σε λειτουργία τα πυρηνικά συστήματα της φορολογίας και να δημιουργήσει την πλήρη βάση δεδομένων για το ψηφιακό προφίλ.

Φάση Β’ (Προτεραιότητα: Έλεγχος, Κίνδυνος & Λοιποί Φόροι)

neΑυτή η φάση εστιάζει στην πρόληψη και την ανάλυση κινδύνου, αξιοποιώντας τα δεδομένα της Φάσης Α’:

Αν και οι επιμέρους μεταβάσεις είναι συνεχείς, ο επίσημος στόχος για την ολοκλήρωση όλων των παραδοτέων και την πλήρη παραγωγική λειτουργία του νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Φορολογίας (ΟΠΣΦ) είναι τέλος του 2026 (Ορόσημο Ταμείου Ανάκαμψης).

Η υλοποίηση του συστήματος περιλαμβάνει την αγορά έτοιμης εμπορικής λύσης (COTS) και την προσαρμογή της στις ελληνικές απαιτήσεις, γεγονός που επισπεύδει τις διαδικασίες.