Το οικοσύστημα καινοτομίας της Θεσσαλονίκης έχει κάνει μεγάλα βήματα τα τελευταία χρόνια, αλλά αν περιμέναμε «μονόκερους» να ξεφυτρώσουν παντού, μάλλον θα απογοητευτούμε. Εκπρόσωποι των venture capital funds και του οικοσυστήματος, στο πλαίσιο εκδήλωσης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στην 89η ΔΕΘ, συμφώνησαν: η πόλη έχει ταλέντο, ερευνητικά ινστιτούτα και ιδέες, αλλά παραμένει ανώριμη και με περιορισμένη προσέλκυση χρηματοδοτήσεων.
Ο Δημήτρης Κουρτέσης, συνιδρυτής της Ideas Forward, πήγε κατευθείαν στην ουσία: από το 2013 έως το 2025, μόλις 19 τεχνολογικές εταιρείες με βάση τη Θεσσαλονίκη πήραν χρήματα από ελληνικά VCs. Και όχι πολλά: ως πρώτη επένδυση, μόλις 8,4 εκατ. ευρώ συνολικά. Με επόμενους γύρους, τα κεφάλαια φτάνουν τα 40 εκατ. ευρώ – ναι, «ψίχουλα» μπροστά στα δισεκατομμύρια που διατίθενται μέσω Jeremie, Equifund I & II και της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας. Και μισό από αυτά – 23 εκατ. ευρώ – πήγαν σε μία μόνο εταιρεία, την K-INVENT.
Σύμφωνα με τον Κουρτέση, τα προβλήματα είναι διπλά: έλλειψη χρηματοδότησης στο pre-seed στάδιο (πρόβλημα πανελλαδικό) και έρευνα που μένει σε εργαστήρια αντί να μετατρέπεται σε προϊόν, γιατί «η επιχειρηματικότητα δεν είναι ακόμα τρόπος ζωής». Χρειάζονται λοιπόν άνθρωποι που θα δουν την επιχειρηματικότητα ως επαγγελματική επιλογή, με έμπνευση, εργαλεία, δίκτυο και κεφάλαια.
Ο Αργύρης Σπυρίδης της Anthology Ventures πρόσθεσε τη δική του νότα: η πρόοδος είναι εμφανής σε σχέση με 7-10 χρόνια πριν, αλλά η πραγματική ερώτηση είναι πόσο γρήγορα προχωράμε συγκριτικά με άλλα οικοσυστήματα που επίσης εξελίσσονται. Δεν είναι θέμα «πόσο προχωρήσαμε», αλλά «πόση απόσταση μας χωρίζει από αυτούς που μας προσπερνούν».
Η Ρούλα Μπαχταλιά από το egg (Eurobank) βλέπει τριπλασιασμό του ελληνικού οικοσυστήματος τα επόμενα χρόνια, με περίπου 1.500 νέες startups να χρηματοδοτούνται από τα περίπου 35 ενεργά VCs (συν άλλα 6-7 που αναμένεται να ενεργοποιηθούν μέσα στο 2025). Η Ελλάδα, όπως είπε, προσελκύει όλο και περισσότερες εταιρείες από κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη. Η τρέχουσα αποτίμηση του οικοσυστήματος φτάνει τα 10-12 δισ., και αναμένεται να τριπλασιαστεί σύντομα.
Ο Γιώργος Σαπέρας του Uni.Fund εμφανίστηκε αισιόδοξος για exits και στη Θεσσαλονίκη, υπογραμμίζοντας ότι το μυστικό για τα VCs δεν είναι μόνο οι «μονόκεροι» αλλά και μικρότερα exits 50-100 εκατ. ευρώ, με προοπτική παγκόσμιας αγοράς.
Ο Ευάγγελος Κοσμίδης της Loggerhead Ventures χαρακτήρισε το οικοσύστημα «ανώριμο», με ιδέες που κάνουν pitching στο επίπεδο «χαρτοπετσέτας». Ιδέες υπάρχουν και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, αλλά χρειάζονται χρόνια για να γίνουν προϊόν και να φτάσουν σε χρηματοδότηση.
Ο Άγγελος Μαγκλής της Atlantis Consulting τόνισε πως τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και οι δράσεις στήριξης νεανικής επιχειρηματικότητας είναι ισχυρές βάσεις. Από την άλλη, η κινητικότητα των ομάδων (startups) είναι μεγάλη, με ταλέντα να μετακινούνται εύκολα σε διεθνή οικοσυστήματα. Υπενθύμισε μάλιστα ότι το μεγαλύτερο exit που έγινε ποτέ στην Ελλάδα, η ΒΕΤΑ CAE (1,2 δισ. ευρώ), δεν είχε ουσιαστική σύνδεση με το τοπικό οικοσύστημα.
Ο Νικόλαος Τακάς του Thermi VC παρατήρησε ότι λείπουν οι μεγάλες εταιρείες που λειτουργούν ως γεννήτριες ιδεών, μέσω του λεγόμενου spillover. Παρόλα αυτά, οι επενδύσεις θα έρθουν, γιατί το οικοσύστημα έχει τους βασικούς πυλώνες και τους ανθρώπους για να στηριχθεί.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, επενδυτές παρακολούθησαν παρουσιάσεις 11 startups πρώιμου σταδίου, όπως οι Hydrorama, myAI-r, PAKAAT, RAISE, Phosense, Ozzie, Automavis, AthletsWeR, AgroU, Cruxivity και ENTEMA.
Ο αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Νίκος Τζόλλας, υπενθύμισε το πρόγραμμα ΑΦΕΤΗΡΙΑ, με 50 εκατ. ευρώ για επιδότηση 50% επενδυτικών σχεδίων, ενώ τον Δεκέμβριο η Θεσσαλονίκη θα φιλοξενήσει για πρώτη φορά το TECHSTARS_Startup Weekend, φέρνοντας κοντά μέντορες, startups και μεγάλους επενδυτές.
Το οικοσύστημα της Θεσσαλονίκης παραμένει ανώριμο, αν και δυναμικό. Βασίζεται σε ισχυρές βάσεις: πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, ΤΕΙ και δράσεις που στηρίζουν τη νεανική επιχειρηματικότητα, τα οποία αποτελούν τους πυλώνες που μπορούν να το κάνουν βιώσιμο. Παράλληλα, η κινητικότητα των ομάδων και η εύκολη σύνδεση με διεθνή οικοσυστήματα σημαίνει ότι ταλέντα και ιδέες συχνά μετακινούνται γρήγορα, αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες, γεγονός που μερικές φορές αποδυναμώνει τη διάρκεια των τοπικών projects.
Από το 2013 έως το 2025, μόλις 19 startups κατάφεραν να προσελκύσουν χρηματοδότηση από ελληνικά venture capital funds, με συνολικό ποσό μόλις 40 εκατ. ευρώ. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει το μεγάλο κενό σε pre-seed κεφάλαια και την περιορισμένη επιχειρηματική κουλτούρα, που δυσκολεύει την έρευνα να μετατραπεί σε προϊόν. Παρά ταύτα, η προοπτική παραμένει θετική: το ελληνικό οικοσύστημα αναμένεται να τριπλασιαστεί, με περίπου 1.500 νέες startups να χρηματοδοτούνται μέσα από τα 35 ενεργά VCs και τα νέα που θα ενεργοποιηθούν το 2025.
Σημαντικά εργαλεία υποστήριξης είναι τα προγράμματα ΑΦΕΤΗΡΙΑ, που διαθέτει 50 εκατ. ευρώ για επιδότηση επενδυτικών σχεδίων κατά 50%, αλλά και η επικείμενη διοργάνωση του TECHSTARS_Startup Weekend, που θα φέρει κοντά μέντορες, startups και επενδυτές. Τα παραπάνω δημιουργούν ένα πλαίσιο ευκαιριών για τη Θεσσαλονίκη, η οποία, αν και δεν έχει ακόμη μεγάλες εταιρείες να λειτουργούν ως γεννήτριες ιδεών, έχει όλα τα στοιχεία για να γίνει περιφερειακό hub και να προσελκύσει κεφάλαια και διεθνή ταλέντα.
Η σκωπτική αίσθηση παραμένει: οι ιδέες υπάρχουν και είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, αλλά η μετατροπή τους σε χρηματοδοτούμενα προϊόντα απαιτεί χρόνο, υπομονή και υποστήριξη. Το οικοσύστημα έχει προοπτική, αλλά η ωρίμανσή του είναι αργή και, όπως παρατηρούν οι ειδικοί, οι δυνατότητες για exits και επενδύσεις χρειάζονται ακόμη «σκλήρυνση» στην κουλτούρα, δομές και κεφάλαια.
