Συνέντευξη στη Σοφία Μυττά
Τι σημαίνει τελικά «έξυπνη πόλη»; Πώς μπορεί η τεχνολογία να φέρει τον άνθρωπο πιο κοντά αντί να τον αποξενώσει; Στα Τρίκαλα, η καινοτομία δεν είναι βιτρίνα, αλλά εργαλείο κοινωνικής φροντίδας, συμμετοχής και καθημερινής εξυπηρέτησης. Ο Νίκος Σακκάς, Δήμαρχος Τρικκαίων και Πρόεδρος ΠΕΔ Θεσσαλίας, εξηγεί στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο νέο τεύχος του περιοδικού Smart Cities, πώς μια μικρομεσαία πόλη της ελληνικής περιφέρειας έγινε διεθνές παράδειγμα ψηφιακού μετασχηματισμού με ανθρώπινο πρόσωπο. Από τα ηλεκτρικά οχήματα του «Βοήθεια στο Σπίτι» και την πλατφόρμα «e-Γειά μας», μέχρι το Κοινωνικό GIS και το εμβληματικό Λεωφορείο Χωρίς Οδηγό, η τεχνολογία στα Τρίκαλα δεν είναι αυτοσκοπός, είναι συνέχεια μιας στρατηγικής που ξεκίνησε από νωρίς και εξελίσσεται με σχέδιο.
Κύριε Δήμαρχε, ως γιατρός και πρώην Αντινομάρχης Υγείας, πώς μεταφράζεται η εμπειρία σας στον σχεδιασμό μιας «υγιούς» ψηφιακής πόλης; Υπάρχουν όρια στην τεχνολογία όταν πρόκειται για κοινωνική φροντίδα;
Κανένα όριο. Η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούμε ως κοινωνία, ως άνθρωποι, ως Δήμος Τρικκαίων, για να βελτιώσουμε συνθήκες της ζωής μας. Απόδειξη, το ότι στο μεγάλο ψηφιακό έργο του Δήμου μας, το restart mAI city, εντάξαμε μια σημαντική δράση, την e-γειά! (μας να έχουμε). Μέσα από 3 υποδράσεις και 8 έργα,
– αναβαθμίζουμε το Βοήθεια στο Σπίτι και τις κοινωνικές μας δομές
– δημιουργούμε το “Κοινωνικό GIS”
– ενισχύουμε υποδομές για βελτίωση της ευεξίας των πολιτών.
Για παράδειγμα, ήδη προμηθευτήκαμε 7 ηλεκτρικά οχήματα για τους εργαζόμενους στο “Βοήθεια στο Σπίτι”, σχεδιάσαμε τον τρόπο λειτουργίας του GIS, με άμεση καταγραφή των δεδομένων όλων των δομών και προχωρούμε σε συνεργασία με τα δύο πανεπιστημιακά τμήματα της πόλης μας, για να βρούμε τρόπους ενίσχυσης της άθλησης και της καλύτερης διατροφής.
Έτσι, επιστρέφοντας στο ερώτημά σας, η Υγεία και η Κοινωνική Μέριμνα καθίστανται βασικός πυλώνας της άσκησης πολιτικής. Η τεχνολογία μάς βοηθά να πατήσουμε στο στέρεο έδαφος που έχουμε χτίσει με την καθετοποιημένη λειτουργία των κοινωνικών μας δομών, να ενισχύσουμε υποδομές, να βελτιώσουμε τη λειτουργία των υπηρεσιών και, το κυριότερο, να στηρίξουμε τον πολίτη.
Η e-Trikala λειτουργεί ως πρότυπο δημοτικής καινοτομίας. Τι πιστεύετε ότι λείπει σήμερα από την ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση ώστε να αναπτυχθούν περισσότερες τέτοιες εταιρείες;
Με δεδομένο ότι το νομοθετικό πλαίσιο θα δεχθεί βελτιώσεις, όπως ήδη συμβαίνει με τον νέο νόμο του Υπουργείου Εσωτερικών, θα πρέπει να δούμε, πόσο μεράκι, πόση θέληση, πόσο θετικό κλίμα μπορεί να υπάρξει, για να αναπτυχθούν παρόμοιες εταιρείες. Ξέρετε, η Αυτοδιοίκηση είναι ένας θεσμός που αποτελεί το πρώτο αποκούμπι όλων και την πρώτη μονάδα παραγωγής πολιτικής. αρά θα πρέπει να ενισχύει παρόμοιες δράσεις, μέσα σε κλίμα ουσιαστικής συνεννόησης όλων των μελών και φορέων της κοινωνίας. Η e-trikala ΑΕ εν προκειμένω, ξεκίνησε με Δήμαρχο τον Μιχάλη Ταμήλο, συνεχίστηκε με τον Χρήστο Λάππα, αυξήθηκε σημαντικά με τον Δημήτρη Παπαστεργίου και πλέον βρισκόμαστε στη νέα εποχή της. Όμως όλοι μας, είχαμε έναν κοινό στόχο, ανεξαρτήτως προέλευσης: να πετύχουμε για να ωφεληθεί ο πολίτης. Θυμηθείτε, μόνο, ότι η e-trikala από κέρδη του Μύλου των Ξωτικών προσέφερε 200 κιτ ρομποτικής σε όλα τα σχολεία ήδη από το 2017, ότι πλήρωσε για ανακατασκευή δρόμου και φωτιστικών στην πόλη, ότι ήδη σχεδιάζει για το 2025, να απλώσει το χριστουγεννιάτικο κλίμα σε όλη την πόλη, για τη 14η διοργάνωση του Μύλου των Ξωτικών. Άρα η e-trikala δεν επιτελεί απλώς ρόλο επιχειρηματία. Δε θα σταθεί μόνο στην αξιοποίηση και ενίσχυση του πολιτιστικού και τουριστικού υποβάθρου του Δήμου μας, όπως πολύ σύντομα θα ανακοινώσουμε. Αλλά θα ενισχύσει τη σχέση της με τον πολίτη, με το επιστημονικό δυναμικό της πόλης, με τον ίδιο τον Δήμο, Μόλις πριν από δύο μήνες απευθύναμε πρόσκληση σε επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, να πλαισιώσουν τη δημοτική μας εταιρεία, για να αξιοποιήσουμε περισσότερα προγράμματα. Το Λεωφορείο Χωρίς Οδηγό από το 2015, το πρώτο παγκόσμιο εγχείρημα με τεράστια δημοσιότητα για τα Τρίκαλα, υλοποιήθηκε από την e-trikala. Στοχεύουμε να ενισχύσουμε τέτοια άλματα. Προχωρούμε δυναμικά.
Ποιο έργο ή πρωτοβουλία της e-Trikala θεωρείτε τελικά απέδειξε την αξία του στην πράξη;
Σαφώς το Λεωφορείο Χωρίς Οδηγό. Πολλά τεχνολογικά εφόδια πολλών σημερινών αυτοκινήτων, είχαν δοκιμαστεί στην πράξη, σε κανονικές κυκλοφοριακές συνθήκες. Η κίνηση εντός συγκεκριμένων ορίων και σε λωρίδα, η ανίχνευση εμποδίων και ειδικά ανθρώπων, είχαν για πρώτη φορά παγκόσμια εφαρμογή σε μια πόλη, στα Τρίκαλα το 2015. Η συγκεκριμένη ενέργεια είχε παγκόσμια απήχηση, έδωσε πολλά θετικά στοιχεία και οδήγησε τους επιστήμονες σε εξαγωγή πολλών συμπερασμάτων με άμεσα οφέλη για όλους μας. Ταυτόχρονα, κατέστησε την e-Trikala και την πόλη μας, σημείο αναφοράς, όχι μόνο για τη χώρα μας, αλλά και για την Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο που υλοποιήσαμε και υλοποιούμε πρωτοπόρα εγχειρήματα και πιλοτικά προγράμματα, με οφέλη που σταδιακά εντάσσονται στην καθημερινότητά μας.
Αν σας ζητούσαν να σχεδιάσετε από το μηδέν μια νέα πόλη στην Ελλάδα, τι θα «δανειζόσασταν» από τα Τρίκαλα και τι θα αποφεύγατε;
Σίγουρα την κοινή αγάπη όλων μας για την πόλη. Με αυτή προχωρήσαμε. Ξέρετε, πολλές φορές εκφράζουμε διαφορετικές απόψεις στο Δημοτικό Συμβούλιο ή ακούω τους πολίτες να διαφωνούν με πλευρές έργων. Όμως δεν αντιδρούν δυναμικά, δε δημιουργούν εμπόδια και προσκόμματα, δεν επιδιώκουν τοξική αντιπαράθεση. Αυτή η σύμπνοια, αυτή η διάθεση για συνεργασία, με παρατηρήσεις φυσικά, με διορθώσεις, με συζήτηση, είναι που χαρακτηρίζει σε μεγάλο βαθμό τα Τρίκαλα.
Πάντως, αν ήταν να αποφύγω κάτι, θα απέφευγα… τη ζέστη το καλοκαίρι!
Το «έξυπνο» συχνά ταυτίζεται με το «ψυχρό». Πώς διασφαλίζετε ότι τα ψηφιακά συστήματα δεν αποξενώνουν, αλλά ενδυναμώνουν την ανθρώπινη σχέση με τον δήμο;
Πολύ ωραία ερώτηση. Όντως, η τεχνολογία δείχνει ένα πρόσωπο… απρόσωπο. Δεν ξέρουμε ποιος δημιούργησε τα bots ή ποιος απαντά σε ένα email. Δεν ξέρουμε ποιοι διαχειρίζονται τα δεδομένα μας.
Αυτό είναι μια πραγματικότητα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε, διότι βλέπουμε μόνο το αποτέλεσμα, την άμεση εφαρμογή. Κάτι που συναντάμε στο δικό μας “20000”, την πρώτη μεγάλη για τη χώρα μας εφαρμογή εξυπηρέτησης πολιτών με ηλεκτρονικό και με παραδοσιακό τρόπο. Όταν στέλνεις ένα μήνυμα στο ”20000”, δεν ξέρεις ποιος σου απαντά. Σε νοιάζει να γίνει η δουλειά σου. Όταν, όμως, μιλάς στο τηλέφωνο, ακούς μια φωνή, έναν άνθρωπο. Επομένως, η λύση είναι το να ξέρουμε ότι η τεχνολογία είναι εργαλείο, δεν υποκαθιστά τον άνθρωπο. Για αυτό και το “20000” έχει μεν τρόπο κατηγοριοποίησης αιτημάτων και τρόπο απεύθυνσης στους υπαλλήλους, αλλά όταν σου τηλεφωνούμε το απόγευμα για να επιβεβαιώσουμε ότι αλλάξαμε τη λάμπα στον δρόμο, εκεί, ο παράγοντας άνθρωπος δείχνει πόσο σημαντικός είναι.
Ως νέος Δήμαρχος, αναλάβατε μετά από έναν μακρόβιο και επιτυχημένο προκάτοχο, τον κ. Δημήτρη Παπαστεργίου. Πώς διαχειρίζεστε το βάρος αυτής της συνέχειας και ποια «δική σας σφραγίδα» θέλετε να αφήσετε;
Διετέλεσα επί δύο χρόνια αντιδήμαρχος Κοινωνικής Μέριμνας με Δήμαρχο τον νυν Υπουργό. Επομένως, η συνεργασία μας ήταν άψογη και με σαφές αποτέλεσμα. Μαζί δώσαμε αγώνα για το καθετοποιημένο Κέντρο Κοινωνικών Δομών και θεωρώ ότι πετύχαμε απόλυτα. Πλέον βρισκόμαστε στη νέα περίοδο του Δήμου μας, στην οποία ολοκληρώνονται τα μεγάλα έργα που ξεκίνησε ο τέως Δήμαρχος, βλέποντας μπροστά, σε μια πόλη και σε έναν Δήμο ανθεκτικό, περιβαλλοντικά προσεγμένο, με έγνοια και φροντίδα για τους πολίτες, με τη χρήση όλων των τεχνολογικών εργαλείων και με προστασία για όλους.
Στον ψηφιακό σχεδιασμό των πόλεων, πώς προσεγγίζετε τα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα; Τι απαντάτε σε όσους ανησυχούν για τον ψηφιακό αποκλεισμό;
Ο ψηφιακός σχεδιασμός οφείλει να εμπεριέχει την έγνοια για την κοινωνική συμπαράσταση των ευάλωτων ομάδων. Με βάση αυτό, θυμίζω τη δράση e-γεια μας και τη γενικότερη προσπάθεια, να ενταχθεί κάθε μέλος αυτής της ομάδας σε ένα ασφαλές κοινωνικός σύνολο. Ακολούθως, διαθέτουμε ήδη σχεδιασμό για να ξεκινήσουμε δράσεις, που θα ακυρώνουν, σε πρώτη φάση, τον ψηφιακό αναλφαβητισμό. Θυμίζω, για παράδειγμα, ότι ήδη η Βιβλιοθήκη μας διαθέτει και δωρεάν χρήση υπολογιστών και δωρεάν χρήση media Lab, ενώ έχουμε πραγματοποιήσει στο παρελθόν μαθήματα για το διαδίκτυο σε παιδιά Ρομά. Μπορούμε περισσότερα και ευτυχώς η τεχνολογία έχει εργαλεία για να ακυρώσουμε κάθε αποκλεισμό.
Υπάρχει κάποιο ευρωπαϊκό ή διεθνές μοντέλο «έξυπνης πόλης» που σας εμπνέει ιδιαίτερα; Ποια είναι σήμερα η θέση των Τρικάλων στον παγκόσμιο χάρτη των smart cities;
Όλα! Διότι κανένα μοντέλο δεν είναι ταιριαστό για κάποια άλλη πόλη και ταυτόχρονα, όλα είναι. Όλες οι smart cities έχουν αναπτύξει διάλογο και κάθε μία βλέπει τι έχει αναπτύξει κάθε άλλη. Στη συνέχεια, προσαρμόζεται η εφαρμογή και η ξεχωριστή δράση στην κάθε πόλη. Για παράδειγμα, εφαρμογές για τη χρήση αστικών λεωφορείων στην πόλη, δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμες στα Τρίκαλα, διότι διαθέτουμε πολλά χωριά, οπότε χρειάζεται τροποποίηση του σχεδιασμού. Ή το σύστημα car pooling, στα Τρίκαλα των 40.000 ποδηλάτων είναι μάλλον αχρείαστο. Η έξυπνη πόλη, εξάλλου, δεν είναι αυτή που διαθέτει πλήθος εφαρμογών που δεν ωφελούν, αλλά εφαρμογές και προγράμματα με άμεσο αντίκτυπο και ωφέλεια. Δεν είναι τυχαίο που η ένταξη του Δήμου μας στην πιο πρόσφατη Ευρωπαϊκή Αποστολή για το περιβάλλον, αυτή για τις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις, συμπεριέλαβε και τον ορισμό “Έξυπνες” στις κλιματικά ουδέτερες. Τι “έξυπνοι” θα ήμασταν, αν είχαμε ένα τρισάθλιο περιβάλλον γύρω μας;
Τι θα θέλατε να έχει αλλάξει στα Τρίκαλα μέχρι το τέλος της θητείας σας — όχι απαραίτητα σε επίπεδο έργου, αλλά σε επίπεδο νοοτροπίας;
Η κοινωνική ασφάλεια σε έναν τεχνολογικά προηγμένο κόσμο. Να είναι σίγουροι οι πολίτες, ότι ο Δήμος ανταποκρίνεται σε αυτό που φαντάζονται, που πληρώνουν αν θέλετε, που βλέπουν τον Δήμο ως το άμεσο αποκούμπι για όλα. Είναι το μεγάλο μας στοίχημα, που γίνεται πράξη με τη συμμετοχή όλων: με τους υπαλλήλους, με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών, με επιχειρήσεις, με άλλους φορείς του Δημοσίου.
Σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι τα Τρίκαλα μπορούν να λειτουργήσουν ως «μέντορας» για άλλους δήμους της Ελλάδας; Υπάρχει πρόθεση για μεταφορά τεχνογνωσίας;
Η λέξη κλειδί για εμάς είναι η συνεργασία. Ανταλλάσσουμε απόψεις και καλές πρακτικές, δίνουμε και παίρνουμε, ακούμε και μας ακούν. Έχουμε κάνει πολλά βήματα στην τεχνολογία, σε υποδομές, σε αστικό σχεδιασμό, σε κοινωνική μέριμνα, σε πόλη φιλική στον πολίτη, σε τοπικές συνέργειες, σε συνεργασίες με την κοινωνία. Είμαστε ανοιχτοί στο να συνομιλούμε με όλους, για όλα.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της σχέσης Δήμου – πολιτών μέσα από τα εργαλεία συμμετοχής και διαβούλευσης; Μπορεί η τεχνολογία να ενισχύσει τη δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο;
Θεωρητικά ναι, στην πράξη είμαστε πίσω ως κοινωνία στη χώρα μας. Κάναμε πολλές δράσεις δημόσιας διαβούλευσης, αλλά δεν είχαν όλες την ίδια, μεγάλη απήχηση. Την ίδια ώρα, πολίτες έλεγαν τη γνώμη τους στα social media. Άρα, ίσως είναι αποκρουστική η εικόνα ενός Δημοσίου που ποτέ δεν “άκουγε” τον πολίτη, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει εμπιστοσύνη. Πρέπει να χτίσουμε αυτήν την εμπιστοσύνη και, αν εξαιρέσουμε τα Τρίκαλα, όπου όντως είχαμε πολλά θετικά, πιστεύω ότι χρειάζεται να συνεχίσουμε στα βήματα που ήδη κάνουμε ως χώρα, με την εξάλειψη γραφειοκρατικών αγκυλώσεων και με τη χρήση της τεχνολογίας ως μέσου για να επικοινωνεί ο πολίτης με τη δημόσια διοίκηση.
