Σε μια φάση όπου η παγκόσμια κούρσα για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έχει περάσει από την πειραματική στην βαριά βιομηχανική παραγωγή, η Ευρώπη προσπαθεί να καλύψει το χαμένο έδαφος. Με αιχμή του δόρατος τις εγκαταστάσεις-μαμούθ που αποκαλούνται «gigafactories», η ΕΕ επιδιώκει να μετατραπεί σε παγκόσμιο παίκτη στην παραγωγή καινοτομίας μέσω τεχνητής νοημοσύνης.
Ο όρος «AI gigafactories» έχει έρθει στο προσκήνιο μετά τη δημόσια παρέμβαση του διευθύνοντος συμβούλου της Nvidia, Τζένσεν Χουάνγκ, ο οποίος χαρακτήρισε αυτή τη νέα μορφή υποδομής ως τη «βιομηχανική επανάσταση της εποχής μας». Στο συνέδριο GTC στο Παρίσι, τον Ιούνιο, ο Χουάνγκ δήλωσε ότι η Nvidia ήδη συνεργάζεται με ευρωπαϊκές χώρες για την οικοδόμηση τέτοιων εγκαταστάσεων σε Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο.
Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει τα εργοστάσια AI ως κόμβους που συγκεντρώνουν δεδομένα, υπολογιστική ισχύ και επιστημονικό ταλέντο. Όπως δήλωσε η Χένα Βίρκουνεν, εκτελεστική αντιπρόεδρος για την τεχνολογική κυριαρχία, «έχουμε περισσότερους ερευνητές ανά κάτοικο από τις ΗΠΑ, και χιλιάδες startups, αλλά το βασικό εμπόδιο είναι η περιορισμένη υπολογιστική ισχύς. Για αυτό επενδύουμε σε αυτή την κρίσιμη υποδομή.»
Η ΕΕ έχει δεσμεύσει ήδη 10 δισ. ευρώ για τη δημιουργία 13 εργοστασίων AI και άλλα 20 δισ. ευρώ για τα gigafactories, τα οποία χαρακτηρίζει ως τη μεγαλύτερη δημόσια επένδυση στην AI παγκοσμίως. Η ανταπόκριση είναι εντυπωσιακή: 76 προτάσεις από 16 κράτη μέλη, σε 60 διαφορετικές τοποθεσίες.
Τι είναι ένα εργοστάσιο AI;
Όπως εξηγούν αναλυτές της UBS και της Citi, ένα εργοστάσιο AI είναι πρακτικά ένα υπερσύγχρονο data center, εξοπλισμένο με ισχυρές GPU που μπορούν να εκπαιδεύσουν και να τρέξουν μοντέλα AI. Το κρίσιμο σημείο είναι ότι αυτά τα κέντρα λειτουργούν ως «υποδομές κοινής χρήσης», προσφέροντας πρόσβαση σε ΜΜΕ, δημόσιους φορείς και startups που διαφορετικά δεν θα είχαν τη δυνατότητα επένδυσης σε τόσο ακριβό εξοπλισμό.
Η χρήση των εγκαταστάσεων είναι εξίσου σημαντική με το μέγεθός τους. Ο Martin Wilkie της Citi δηλώνει: «Αν συνδυάσεις αυτά τα chips με ενεργειακά δίκτυα υψηλής απόδοσης, τότε έχεις πραγματική δύναμη στα χέρια σου. Αλλά το πώς τη χρησιμοποιείς, θα κάνει τη διαφορά.»
Ηγετική παρουσία της Telenor στη Νορβηγία
Η Telenor εγκαινίασε το πρώτο της εργοστάσιο AI τον Νοέμβριο στη Νορβηγία. Η Kaaren Hilsen, επικεφαλής του εγχειρήματος, υπογράμμισε τη σημασία της κυριαρχίας στα δεδομένα, αναφέροντας ότι το εργοστάσιο χρησιμοποιείται για ευαίσθητες μεταφράσεις σε συνεργασία με τη BabelSpeak, μια τοπική εκδοχή του ChatGPT. «Η επανάσταση της νοημοσύνης έχει ξεκινήσει, και αυτά τα εργοστάσια μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην κοινωνική πρόοδο», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Μεγάλα σχέδια, μεγάλες προκλήσεις
Το πρώτο ευρωπαϊκό AI factory θα τεθεί σε λειτουργία μέσα στις επόμενες εβδομάδες, ενώ μία από τις ναυαρχίδες εγκαταστάσεις θα εγκαινιαστεί στο Μόναχο τον Σεπτέμβριο. Τα gigafactories, ωστόσο, βρίσκονται σε διαφορετική φάση, με αναμενόμενο κόστος ανά μονάδα μεταξύ 3 και 5 δισ. ευρώ.
Ο ερευνητής του Bruegel, Bertin Martens, επισημαίνει τους κινδύνους δημόσιας επιδότησης έργων τόσο μεγάλης κλίμακας, χωρίς σαφές ιδιωτικό ενδιαφέρον ή ορατή απόδοση. «Η Ευρώπη δεν μπορεί άμεσα να δημιουργήσει τα δικά της προηγμένα μοντέλα AI, αλλά με σταδιακή ανάπτυξη της υποδομής και έξυπνα επιχειρηματικά μοντέλα, μπορεί να φτάσει εκεί», σημείωσε.
Τεχνικά μεγέθη και γεωπολιτική διάσταση
Η UBS εκτιμά ότι η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των ευρωπαϊκών gigafactories μπορεί να φτάσει τα 1,5-2 GW, προσθέτοντας 15% στην υπολογιστική χωρητικότητα της ηπείρου. Η ΕΕ έχει στραφεί στις ΗΠΑ για την προμήθεια εξελιγμένων chips, μετά τη συμφωνία Von der Leyen–Biden, σε μια προσπάθεια να παραμείνουν και οι δύο πλευρές του Ατλαντικού ανταγωνιστικές απέναντι στην Κίνα.
Η πρόκληση, ωστόσο, δεν είναι απλώς τεχνική. Όπως τονίζει η Hilsen της Telenor, «η παραγωγή τεχνητής νοημοσύνης είναι σαν την παραγωγή ενέργειας. Αν έχεις πρόσβαση, έχεις δύναμη. Αν δεν έχεις, εξαρτάσαι από άλλους.»
