Άρθρο του ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΛΑΒΑΖΗ
Το 2025 κλείνει με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης να έχει ξεχωριστή θέση στον κυβερνητικό απολογισμό της χρονιάς. Και ναι μεν καταγράφονται αναμφισβήτητα θετικά στοιχεία για τις ψηφιακές υπηρεσίες, ωστόσο η αποτελεσματικότητα και η μελλοντική θέση των πλατφορμών – εφαρμογών, εξελίσσονται σε πεδία κριτικής.
Στα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του gov.gr αποτυπώνεται ότι η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη συγκέντρωσε 2.211 υπηρεσίες μέσα στο 2025, με περισσότερα από 38,6 εκατομμύρια υπεύθυνες δηλώσεις να κατατίθενται ηλεκτρονικά και 629.371 ψηφιακές πράξεις να ολοκληρώνονται από πολίτες μέσα στην ίδια χρονιά. Οι εκκρεμότητες στις ψηφιακές υποθέσεις μειώθηκαν από περίπου 300 χιλιάδες στις αρχές του έτους σε 240 χιλιάδες στα τέλη Νοεμβρίου, με ρυθμό αποσυμφόρησης περίπου 5% τον μήνα.
Πολιτικές επιλογές που προβληματίζουν
Αυτοί οι αριθμοί παρουσιάζονται, σωστά, από την κυβέρνηση ως ένδειξη καθολικής αποδοχής, συνέπειας και σταθερότητας στην υλοποίηση έργων, αλλά και ψηφιακής ωριμότητας της Δημόσιας Διοίκησης στον σχεδιασμό έργων. Ωστόσο οι πολιτικές επιλογές και αποφάσεις που συνοδεύουν την ψηφιακή μετάβαση, δημιουργούν ευρύτερους προβληματισμούς που συνδέονται με την περαιτέρω ανάπτυξη και εξέλιξή των συστημάτων Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
«Μέτα»-ερωτήματα όπως αν θα υπάρξει συνολική ενσωμάτωση των ψηφιακών υπηρεσιών σε έναν και ενιαίο ψηφιακό χώρο, ώστε οι σημερινοί τομείς όπως myAADE για φορολογικά, e‑ΕΦΚΑ για ασφαλιστικά, ΕΡΓΑΝΗ για εργασιακά και φυσικά gov.gr ως βασική κεντρική πύλη, να μην θέλουν πολλαπλά log‑in, διαφορετικά προφίλ και επανάληψη πληροφοριών, αντί για μία ενιαία λειτουργία είναι από τα ερωτηματικά που θα μας απασχολήσουν.
Αν και οι υπηρεσίες διαλειτουργικότητας της ΓΓΠΣΔΔ είναι εξαιρετικού επιπέδου και αποτελεσματικότητας, η εμπειρία των πολιτών δείχνει ότι ακόμη πολλές υπηρεσίες δεν «μιλούν» ψηφιακά μεταξύ τους σε επίπεδο δεδομένων.
Απαιτείται πλαίσιο ψηφιακής διαφάνειας
Στο επίπεδο των αποφάσεων για την ενσωμάτωση υπηρεσιών και εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να έχουμε πλέον ένας επαρκές και ασφαλές πλαίσιο διαφάνειας. Τα αλγοριθμικά κριτήρια με τα οποία καθορίζονται προτεραιότητες στην εξυπηρέτηση ή στην αυτόματη επεξεργασία αιτημάτων, πρέπει να δημοσιοποιούνται (υποχρεωτικά και με νόμο φυσικά), ώστε να επιτρέπεται στον πολίτη να κατανοήσει ή να αμφισβητήσει αποφάσεις. Σε μια εποχή που η κυβέρνηση επενδύει σε νέες τεχνολογίες, η έλλειψη θεσμικών ρυθμιστικών «πλεγμάτων» και επιπέδων διασφάλισης ελέγχου για την αξιοπιστία και την λογοδοσία των αλγορίθμων, αποτελεί πολιτική υποχρέωση και ευθύνη όχι μόνο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, αλλά συνολικά της Κυβέρνησης.
Το 2025 χαρακτηρίστηκε από αποφάσεις για υλοποίηση ψηφιακών έργων με άμεσο θετικό αντίκτυπο στην καθημερινότητα των πολιτών. Εκτός από τον προσωπικό αριθμό, ενσωματώθηκαν στο gov.gr υπηρεσίες όπως η ψηφιακή υπηρεσία επείγουσας ενημέρωσης πολιτών με υπουργική απόφαση του Μαρτίου 2025, με στόχο άμεση και επίσημη ενημέρωση για κρίσιμα γεγονότα. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, εντάχθηκαν στο ενοποιημένο ψηφιακό σύστημα και ραντεβού εξωτερικών ιατρείων του ΕΣΥ, καθώς και η λειτουργία του Εθνικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας από τον Μάρτιο του 2025, γεγονός που αποτελεί θετική παρέμβαση, αλλά και σημαντική πρόκληση για την ολοκληρωμένη ψηφιακή διαχείριση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων υγείας.
Αποφυγή της ταμειακής λογικής
Προς το τέλος του χρόνου έχει αρχίζει και σχηματοποιείται η ευρύτερη άποψη ότι, εν όψει της επιτάχυνσης υλοποίηση των ψηφιακών έργων του RRF, δεν πρέπει να υπερισχύσει η ταμειακή λογική των εκταμιεύσεων και της ποσοτικής αξιολόγησης των έργων. Πρέπει να δοθεί, ειδικά τώρα που οδεύουμε στο τέλος του RRF, ισχυρή έμφαση στην ποιότητα παρά στην ποσότητα υπηρεσιών, στις συστημικές επιδόσεις και στην ουσιαστική απλοποίηση διαδικασιών, στην κατάργηση περιττών ενδιάμεσων επιπέδων.
Η «ψηφιακή γραφειοκρατία», που φαίνεται ότι μπορεί να επανακάμψει δριμύτερη, δείχνει ότι χαρακτηρίζεται από «ασυμπίεστο πλαφόν», ενώ πρέπει να αντιμετωπίζεται από διορατική και ενιαία στρατηγική, εύκολη πρόσβαση σε ψηφιακά «άβατα», θεσμικές εγγυήσεις διαφάνειας, μετρήσιμα συγκριτικά αποτελέσματα και συνεχή αξιολόγηση. Στοιχεία που πρέπει να ενισχυθούν από πολιτικές αποφάσεις στο ευρύτερο πλαίσιο της Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που δεν είναι μόνο υπόθεση του ομώνυμου υπουργείου.
Στο τέλος του 2025, η Ελλάδα έχει στο ενεργητικό της σημαντικό αριθμό έργων, ψηφιακών «εργαλείων» και υπηρεσιών. Όμως, η αξιολόγηση της επιτυχίας τους δεν μπορεί να μετριέται μόνο με αριθμούς, «ανεκτέλεστα» με εκατομμύρια ευρώ σε πωλήσεις εταιρειών. Για να μετουσιωθεί η Ψηφιακή Διακυβέρνηση σε πραγματικό όφελος για όλους τους πολίτες, η πολιτική ηγεσία πρέπει να δείξει αποφασιστικότητα στον θεσμικό εκσυγχρονισμό, στην ενοποίηση συστημάτων και στη διαφάνεια, προκλήσεις που η χρονιά αυτή έδειξε ότι ακόμη δεν έχουν ακόμη απαντηθεί ικανοποιητικά.
Οψόμεθα για το 2026.
