του Ηλία Κούκουτσα
Μπορεί οι πολίτες και οι δημόσιοι φορείς να έχουν σε μεγάλο βαθμό στη διάθεσή τους πλήθος ψηφιακών υπηρεσιών, όμως το (βαθύ) κράτος εξακολουθεί να λειτουργεί αναλογικά, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς εργαλεία και, κυρίως, χωρίς διάθεση να προχωρήσει στη νέα εποχή.
Τρανό παράδειγμα, όπως αποκάλυψε πρόσφατο ρεπορτάζ της συναδέλφου Μαρίας Λιλιοπούλου στο ethnos.gr, είναι η υπόθεση με τις ψηφιακές άδειες οδήγησης. Αν και εδώ και δύο χρόνια οι πολίτες μπορούν να επιδεικνύουν μέσω του Gov.gr Wallet την άδεια οδήγησής τους, σε αρκετές περιπτώσεις η Τροχαία όχι μόνο αδυνατεί να την ελέγξει, αλλά φτάνει στο σημείο να επιβάλει πρόστιμα για «ανυπαρξία διπλώματος». Όχι επειδή δεν υπάρχει, αλλά επειδή τα όργανα δεν είναι εξοπλισμένα –ή εκπαιδευμένα– να το επαληθεύσουν.
Σε μία περίπτωση μάλιστα, το αποτέλεσμα ήταν να κυκλοφορεί κανονικά οδηγός του οποίου η άδεια είχε αφαιρεθεί σε παλαιότερο έλεγχο από άλλη υπηρεσία, χωρίς να υπάρξει ηλεκτρονική καταχώριση της αφαίρεσης. Είχε, δηλαδή, τη δυνατότητα να εμφανίζει ψηφιακά μια άδεια που δεν ίσχυε – και κανείς να μην μπορεί να το διαπιστώσει επί τόπου.
Το παράδειγμα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Πίσω από το ψηφιακό περιτύλιγμα, το ελληνικό κράτος παραμένει ένα μωσαϊκό υπηρεσιών που δεν μιλάνε μεταξύ τους, υπαλλήλων που δεν έχουν εκπαιδευτεί και υποδομών που δεν αντέχουν ούτε την καθημερινή ροή εργασιών – πόσο μάλλον τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Παρά τις σαφείς οδηγίες της Ελληνικής Αστυνομίας από το 2022 για εγκατάσταση της εφαρμογής επαλήθευσης, η έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη απέδειξε ότι η συντριπτική πλειονότητα των αστυνομικών αρχών δεν το είχε πράξει. Όχι από άγνοια – αλλά επειδή δεν υπήρξε η στοιχειώδης μέριμνα να τους δοθούν συσκευές, να γίνει εγκατάσταση λογισμικού, να υπάρξει επιμόρφωση. Και βέβαια, χωρίς κανείς να αξιολογήσει ποτέ το αν τελικά η διαδικασία εφαρμόζεται.
Αυτό που προκύπτει ξεκάθαρα είναι μια βαθιά παθογένεια στη διαλειτουργικότητα των συστημάτων, αλλά και στην ίδια τη φιλοσοφία με την οποία γίνεται η μετάβαση στο ψηφιακό κράτος. Οι τεχνικές λύσεις υπάρχουν. Αυτό που λείπει είναι η διοικητική κουλτούρα, η πολιτική θέληση, η συστηματική εκπαίδευση και –ας το πούμε χωρίς περιστροφές– η ευθύνη.
Γιατί δεν αρκεί να σχεδιάζεις εργαλεία και να ψηφίζεις νόμους. Πρέπει να διασφαλίζεις ότι όλη η αλυσίδα –από την κεντρική διοίκηση ως τον τελευταίο υπάλληλο – ξέρει τι πρέπει να κάνει, έχει τα μέσα να το κάνει και κυρίως, αντιλαμβάνεται γιατί το κάνει.
Χωρίς αυτό, το ψηφιακό κράτος θα παραμείνει μια πρόσοψη. Και πίσω από την οθόνη, το ίδιο γραφειοκρατικό, αναποτελεσματικό και ενίοτε επικίνδυνο τέρας θα συνεχίσει να ζει και να βασιλεύει.
