Η Ελλάδα μπορεί να καταγράφει σημαντικές επιδόσεις στα δημοσιονομικά και να ενισχύει τις επενδύσεις της μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, ωστόσο εξακολουθεί να παραμένει μια χώρα με μακροοικονομικές ανισορροπίες και σειρά από χρόνιες παθογένειες στη δημόσια διοίκηση, τη φορολογία και τη δικαιοσύνη.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από την Έκθεση Χώρας 2025 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δημοσιεύθηκε στις 19 Ιουνίου και εντάσσεται στο νέο κύκλο ευρωπαϊκής εποπτείας για όλα τα κράτη-μέλη.
Η έκθεση αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, της διαδικασίας συντονισμού των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών στην ΕΕ, και αξιολογεί την πρόοδο της κάθε χώρας ως προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη δημοσιονομική σταθερότητα, τις κοινωνικές πολιτικές και τη μετάβαση προς την πράσινη και ψηφιακή οικονομία.
Σε αυτή τη βάση, η Κομισιόν εντάσσει την Ελλάδα στη λίστα με τις χώρες που παρουσιάζουν υψηλού κινδύνου μακροοικονομικές ανισορροπίες, άρα θα βρίσκονται υπό πιο στενή παρακολούθηση τα επόμενα χρόνια, βάσει του νέου Κανονισμού 2024/1263.
Το ερώτημα που τίθεται, επομένως, είναι: πού ακριβώς στέκεται καλά η Ελλάδα και πού παραμένει πίσω;
Ακολουθεί μια συστηματική χαρτογράφηση των επιδόσεών της:
Δυνατά σημεία της Ελλάδας: Σημάδια σταθεροποίησης
Δημοσιονομική Προσαρμογή
Η Ελλάδα εμφανίζει εντυπωσιακή βελτίωση στους δημοσιονομικούς της δείκτες:
-
Το πρωτογενές πλεόνασμα το 2024 εκτιμάται στο +1,3 % του ΑΕΠ, από έλλειμμα -1,4 % το 2023.
-
Το δημόσιο χρέος μειώνεται σταθερά: 153,6 % του ΑΕΠ το 2024, έναντι 161,7 % το 2022.
Αυτό καταγράφεται θετικά από την Επιτροπή, καθώς ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις βιωσιμότητας του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου.
Επενδυτικές δαπάνες – Μοχλός ανάπτυξης
Οι δημόσιες δαπάνες που χρηματοδοτούνται από το RRF (Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) συμβάλλουν στην αύξηση του ΑΕΠ:
-
Προβλέπεται ώθηση +2,3 % έως το 2025, με διατήρηση υψηλών επιπέδων και έως το 2026.
-
Ποσοστό 1,7 % του ΑΕΠ κατ’ έτος προέρχεται από μη επιστρεπτέες ενισχύσεις της ΕΕ.
Υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης
Η Ελλάδα υλοποιεί τον κύριο όγκο των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του Εθνικού της Σχεδίου. Μεταξύ αυτών:
-
Μεταρρυθμίσεις στο ΕΣΥ, την εκπαίδευση και το ασφαλιστικό.
-
Νέες επενδύσεις σε ενεργειακή μετάβαση, πράσινες υποδομές και μεταφορές.
Περιλαμβάνονται ψηφιακές δράσεις, όπως:
-
Εκσυγχρονισμός πληροφοριακών συστημάτων σε Υγεία και Δικαιοσύνη.
-
Ψηφιακές υποδομές σε εκπαίδευση και έξυπνες μεταφορές.
-
Συνεχιζόμενη υλοποίηση του gov.gr και των APIs του Δημοσίου.
Αδύνατα σημεία: Οι χρόνιες παθογένειες που παραμένουν
Μακροοικονομικές ανισορροπίες
Η Ελλάδα παραμένει ευάλωτη λόγω:
-
Υψηλού δημόσιου και εξωτερικού χρέους.
-
Ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών.
-
Εξάρτησης από εξωτερική χρηματοδότηση και χαμηλής παραγωγικότητας.
Η Επιτροπή ζητά διαρθρωτικές λύσεις, όχι προσωρινά μέτρα.
Δημόσια διοίκηση: Αργά και ασυντόνιστα
Αναφέρονται τα εξής προβλήματα:
-
Κατακερματισμός αρμοδιοτήτων και χαμηλή ικανότητα συντονισμού.
-
Έλλειψη ψηφιακού ανθρώπινου δυναμικού στον Δημόσιο Τομέα.
-
Απροθυμία αλλαγής κουλτούρας διοικητικού προσωπικού.
Δικαιοσύνη: Παγωμένη αποδοτικότητα
-
Καθυστέρηση στην εκδίκαση υποθέσεων, ιδίως εμπορικών και φορολογικών.
-
Ανεπαρκής ψηφιοποίηση διαδικασιών και αρχείων.
-
Ανεφάρμοστη ακόμη η αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη.
Φορολογική συμμόρφωση: Μικρή πρόοδος
-
Αν και υπάρχει πρόοδος στην ηλεκτρονική τιμολόγηση, η συμμόρφωση στο POS και στα τελωνεία παραμένει περιορισμένη.
-
Χαμηλή απόδοση σε εισπραξιμότητα ΦΠΑ.
-
Αναποτελεσματικότητα των φορολογικών ελέγχων σε συγκεκριμένους κλάδους.
Ρυθμιστικά εμπόδια και κλειστά επαγγέλματα
-
Μερική απελευθέρωση επαγγελμάτων (δικηγόροι, μηχανικοί, φαρμακοποιοί).
-
Γραφειοκρατικές διαδικασίες για επιχειρήσεις και start-ups.
-
Περιορισμένα κίνητρα για καινοτομία και επενδύσεις σε R&D.
Με προβλήματα η πορεία του κλάδου ICT παρά το μέγεθος των έργων
Η Επιτροπή αναγνωρίζει θετικά βήματα στην ψηφιακή μετάβαση, αλλά υπογραμμίζει και κρίσιμες αδυναμίες. Πιο αναλυτικά:
1. Ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες (gov.gr κ.ά.)
-
76,7 % των πολιτών χρησιμοποιούν ψηφιακές υπηρεσίες (2024, από 75,9 % το 2023) – ξεπερνώντας τον μέσο όρο ΕΕ (~79 %)
-
Προσυμπληρωμένα έντυπα στο 79 % (έναντι ~71 % ΕΕ), +25 μονάδες σε δύο χρόνια
-
Φιλική στις κινητές συσκευές ψηφιακή διακυβέρνηση: 98,3 % των υπηρεσιών διαθέσιμες και mobile-ready
✔ Σχόλιο: Αν και είναι μεγάλος ο όγκος των ψηφιακών υπηρεσιών, κρίνεται απαραίτητη η συνέχιση της εκπαίδευσης χρηστών και του ψηφιακού μάρκετινγκ, ώστε να μην μείνει η χρήση μόνο στα αστικά κέντρα.
2. Δίκτυα & υποδομές
-
Κάλυψη 5G στο 99,8 % της ελληνικής επικράτειας (έναντι ~94 % ΕΕ)
-
Σύνδεση γραμμής FTTP (οπτική ίνα έως το σπίτι) στο 46,1 %, με έντονη, θετική απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (~63 %) .
✔ Σχόλιο: Καταγράφεται εκρηκτική πρόοδος, αλλά παραμένει περιθώριο για κάλυψη υπόλοιπων περιοχών και δίκτυα VHCN.
3. Τεχνολογία & καινοτομία: AI, ICT specialists
-
Υιοθέτηση AI από επιχειρήσεις από 4 % το 2023 σε 9,8 % το 2024
-
Επιλογή της χώρας για ένα από τα πρώτα 7 “AI Factories” της ΕΕ, με στόχο ανάπτυξη εφαρμογών σε τομείς όπως Υγεία, γλώσσα, βιωσιμότητα
-
Ανησυχία για έλλειψη ειδικών ICT: μόνο 2,5 % του εργατικού δυναμικού, έναντι ~5 % σε Μ.Ο. ΕΕ
-
Δημόσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης: Microsoft Civil Servants Academy – 2.000 δημόσιοι υπάλληλοι σε Cloud & AI
✔ Σχόλιο: Παρά τη δυναμική καινοτομιών, απουσιάζουν οι ICT ειδικοί. Κρίσιμος ο ρόλος μεγάλων δομών εκπαίδευσης (Ακαδημία, alliances) και η ενίσχυση προσέλκυσης ταλέντων στον Δημόσιο Τομέα.
4. Ψηφιακή διακυβέρνηση & διεθνοποίηση
-
Ενσωμάτωση ΤΝ στο gov.gr μέσω βοηθού mAigov, με 2,5 εκατ. ερωταπαντήσεις
-
Υλοποίηση φορέων και υπηρεσιών στο πλαίσιο της Single Digital Gateway (Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πύλης), αν και υπάρχει πτώση (~81% → 79% στην επιχειρηματική χρήση)
✔ Σχόλιο: Ο gov.gr προχωρά, αλλά πρέπει να ολοκληρωθούν διασυνοριακές υπηρεσίες. Ο AI βοηθός δείχνει εφαρμοσμένη καινοτομία, σημαντικό πλεονέκτημα.
Μικρές νίκες, αλλά ο αγώνας συνεχίζεται
Η Ελλάδα δείχνει ότι μπορεί να πετύχει οικονομική σταθεροποίηση όταν υπάρχει σχέδιο, πολιτική βούληση και ευρωπαϊκή στήριξη. Το πρόβλημα είναι ότι οι χρόνιες αδυναμίες της διοίκησης, της δικαιοσύνης και της συμμόρφωσης υπονομεύουν τη μακροπρόθεσμη δυναμική της.
Η ψηφιοποίηση και οι τεχνολογικές υποδομές υπάρχουν, αλλά χωρίς ανθρώπινο κεφάλαιο, εκπαίδευση και στρατηγική εφαρμογή, δεν αρκούν.
Η Ευρώπη βλέπει και τα βήματα προόδου και τα αδύναμα σημεία. Τώρα το βλέμμα πέφτει στην επόμενη τετραετία. Θα μπορέσει η Ελλάδα να ξεφύγει από την κατηγορία “χώρα με ανισορροπίες”;
