Συνέντευξη στον Πάνο Παπαϊωάννου
Η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας (ΑΖΚ) αποτελεί τον θεσμικό καταλύτη που φέρνει κοντά την έρευνα, την επιχειρηματικότητα και τη δημόσια πολιτική, με στόχο τη μετατροπή της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας σε διεθνές innovation hub. Ο Πρόεδρός της, κ. Παναγιώτης Κετικίδης, αναλύει σε συνέντευξή του στο 3ο τεύχος του Smart Cities, στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος του περιοδικού στη Θεσσαλονίκη, το όραμα “ScaleUp Northern Greece”, τις στρατηγικές εξωστρέφειας, τις έξυπνες πόλεις και τον ρόλο της ΑΖΚ στη δημιουργία ενός δυναμικού, ανθεκτικού και ανθρώπινα βιώσιμου οικοσυστήματος καινοτομίας.
Πώς συμβάλλει η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας (ΑΖΚ) στην ενίσχυση του οικοσυστήματος καινοτομίας της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας;
Η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους τρεις κρίσιμους πυλώνες του οικοσυστήματος: την έρευνα, την επιχειρηματικότητα και τη δημόσια πολιτική συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου, ανταγωνιστικού και εξωστρεφούς περιβάλλοντος καινοτομίας. Αποστολή μας είναι η ανάδειξη του οικοσυστήματος καινοτομίας της Βόρειας Ελλάδας στις διεθνείς αγορές.
Στην καρδιά της στρατηγικής μας βρίσκεται το όραμα “ScaleUp Northern Greece”, το οποίο υλοποιεί την αρχή «Σκεφτόμα στε Παγκόσμια, Ενεργούμε Τοπικά» (“Think Global, Act Local”), με στόχο τη διαμόρφωση ενός ευνοϊκού πλαισίου που ενισχύει την ανάπτυξη, τη δικτύωση και τη βιωσιμότητα των καινοτόμων επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας, με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη. Η ΑΖΚ στηρίζει ενεργά την επιχειρηματική και τεχνολογική εξωστρέφεια, προσελκύοντας επενδύσεις και ενισχύοντας τις συνέργειες μεταξύ του ερευνητικού-ακαδημαϊκού χώρου και της αγοράς. Μέσα από στοχευμένες δράσεις που ενδυναμώνουν τις νεοφυείς επιχειρήσεις και μετατρέπουν την ερευνητική γνώση σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, συμβάλλουμε στη μεταμόρφωση της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας σε ισχυρό κόμβο τεχνολογίας, δημιουργικότητας και επιχειρηματικότητας.
Μια από τις πιο εμβληματικές πρωτοβουλίες της ΑΖΚ είναι το “Thess InnoFood Hub”, που εστιάζει στην ανάπτυξη βιώσιμων καινοτομικών υποδομών με εξειδίκευση στον αγροδιατροφικό τομέα. Ο κόμβος βρίσκεται πλέον σε ώριμο στάδιο και φιλοδοξεί να αποτελέσει στρατηγικό σημείο συνάντησης για εδραιωμένες επιχειρήσεις, νεοφυείς ομάδες, ακαδημαϊκά ιδρύμα τα, clusters και παραγωγούς, δημιουργώντας συνέργειες για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας. Η λειτουργία του Thess InnoFood Hub ενισχύει καθοριστικά την αλυσίδα αξίας της αγροδιατροφής, προάγοντας τη συνεργασία, τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την εμπορική αξιοποίηση της καινοτομίας σε έναν από τους πιο δυναμικούς και στρατηγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας.
Η παγκόσμια διάκριση «Startup Ecosystem Star 2024» που απέσπασε η ΑΖΚ στο Παρίσι από το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο, τη Mind the Bridge, τον ΟΟΣΑ και την Ε.Ε., επιβεβαιώνει τη συμβολή της στην ενίσχυση του οικοσυστήματος καινοτομίας και την εδραίωση της Βόρειας Ελλάδας ως διεθνούς innovation hub, με υψηλής ποιότητας ανθρώπινο κεφάλαιο και στρατηγικά πλεονεκτήματα.
Ποιες είναι οι βασικές στρατηγικές της ΑΖΚ για την υποστήριξη των έξυπνων και βιώσιμων πόλεων;
Η ΑΖΚ υποστηρίζει με συνέπεια την ανάπτυξη έξυπνων και βιώσιμων πόλεων, προωθώντας την αστική καινοτομία ως μοχλό βιώσιμης και ανθεκτικής ανάπτυξης. Η Θεσσαλονίκη, με τον μητροπολιτικό της χαρακτήρα, αποτελεί ένα ζωντανό οικοσύστημα όπου δημόσιοι φορείς, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, επιχειρήσεις και η κοινωνία των πολιτών συνεργάζονται και αλληλεπιδρούν δυναμικά – εκφράζοντας τον τετραπλό έλικα καινοτομίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΑΖΚ λειτουργεί ως στρατηγικός συνδετικός κρίκος, προωθώντας τεχνολογικές λύσεις και συνέργειες που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής, ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της πόλης και επιταχύνουν την καλλιέργεια περιφερειακής κουλτούρας, κυκλικής οικονομίας και της πράσινης μετάβασης. Παράλληλα, επενδύει στην ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας και την προσέλκυση ταλέντων μέσα από εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά προγράμματα, ενισχύοντας την τεχνολογική παιδεία των πολιτών. Στηρίζει δράσεις “έξυπνης πόλης” με την ενδυνάμωση της συμμετοχικότητας και την ενεργή εμπλοκή νέων ταλέντων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή λύσεων, κυρίως μέσω της προώθησης της νεοφυούς επιχειρηματικότητας.
Ποιος είναι ο στόχος αυτών των δράσεων και πώς βοηθούν πρακτικά στην μετεξέλιξη της Θεσσαλονίκη σε «έξυπνη πόλη»;
Στόχος είναι μια Θεσσαλονίκη ανθεκτική, με δυναμικό ανθρώπινο κεφάλαιο και ισχυρό παραγωγικό ιστό, που εξελίσσεται επιχειρηματικά και επενδυτικά, ενώ παράλληλα προστατεύει τους φυσικούς πόρους και το πολιτιστικό της απόθεμα. Με αυτή την ολιστική προσέγγιση, η ΑΖΚ, σε συνεργασία με όλους τους ενεργούς φορείς του οικοσυστήματος καινοτομίας της πόλης, φιλοδοξεί να αναδείξει τη Θεσσαλονίκη σε πρότυπο “έξυπνης πόλης” για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, προβάλλοντας την καινοτομία και τις συνεργασίες ως βασικούς μοχλούς βιώσιμης ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, μόνο εντός του 2024
πραγματοποιήθηκαν 132 δράσεις και εκδηλώσεις (20% περισσότερες από το 2023).
Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας με φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και startups για τη δημιουργία ζωνών καινοτομίας μέσα στον αστικό ιστό;
Η συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση και το επιχειρηματικό δυναμικό, και κυρίως με τις startups και spinoffs είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία κάθε καινοτόμου εγχειρήματος σε αστικό περιβάλλον. Μια ζώνη Καινοτομίας αποτελεί χώρο συνύπαρξης διαφορετικών δυνάμεων: ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ερευνητικών ινστιτούτων και μιας κρίσιμης μάζας εταιρειών που στηρίζονται στις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία.
Η ΑΖΚ, ως θεσμοθετημένος φορέας της ελληνικής πολιτείας για τη διαχείριση και ανάπτυξη της Ζώνης Καινοτομίας Θεσσαλονίκης, προωθεί τη δημιουργία κόμβων καινοτομίας μέσα από πιλοτικά έργα που αξιοποιούν τη δυναμική των startups για την ταχεία ανάπτυξη λύσεων, συνδυάζοντας παράλληλα μια στρατηγική οπτική αστικής καινοτομίας. Συνεργαζόμαστε στενά με τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τον Δήμο Θέρμης, άλλους δήμους της μητροπολιτικής περιοχής καθώς και με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ώστε οι καινοτόμες ιδέες να ενσωματώνονται ομαλά στον αστικό ιστό και να μεταφράζονται σε απτά οφέλη για τους πολίτες.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά για την πόλη της Θεσσαλονίκης;
Με αυτόν τον τρόπο, η καινοτομία συνδέεται άμεσα με την καθημερινότητα, μετατρέποντας τη Θεσσαλονίκη σε “ζωντανό εργαστήριο πόλης” – ένα περιβάλλον όπου δοκιμάζονται και αξιολογούνται λύσεις που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής.
Αυτή η αμφίδρομη και δυναμική σχέση μεταξύ καινοτομίας και κοινωνικού ιστού αποτελεί τη βάση για την πραγματική μεταμόρφωση της πόλης. Σε μια μητροπολιτική πόλη όπως η Θεσσαλονίκη, οι συνέργειες αυτές διευκολύνουν την υλοποίηση πιλοτικών δράσεων, όπως innovation challenges, την ταχεία δοκιμή και προσαρμογή καινοτόμων εφαρμογών και την ταχύτερη ενσωμάτωσή τους στην καθημερινή λειτουργία της πόλης. Έτσι, οι ζώνες καινοτομίας λειτουργούν ως βιωματικά εργαστήρια, όπου η τεχνολογία, η
επιχειρηματικότητα και οι τοπικές ανάγκες συναντιούνται για να συνδημιουργήσουν λύσεις με ουσιαστικό κοινωνικό και οικονομικό αποτύπωμα. Οι συνέργειες αυτές λειτουργούν ως καταλύτες, προκαλώντας άλματα συνεξέλιξης και μετασχηματίζοντας την πόλη σε ζωντανό πρότυπο καινοτομίας. Στις εγκαταστάσεις της ΑΖΚ, στο ιστορικό κέντρο της πόλης, έχουν την έδρα τους 12 startups, καθιστώντας την μια «ζωντανή» κοιτίδα καινοτομίας.
Πώς μπορεί η Θεσσαλονίκη να εξελιχθεί σε διεθνές hub καινοτομίας;
Η Θεσσαλονίκη διαθέτει όλα τα απαραίτητα δομικά συστατικά και ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για να εξελιχθεί σε έναν κορυφαίο διεθνή κόμβο καινοτομίας. Η γεωστρατηγική της θέση στο σταυροδρόμι Βαλκανίων, της Ανατολικής Μεσογείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την καθιστά φυσική πύλη για επενδύσεις και ανάπτυξη συνεργειών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Παράλληλα, η παρουσία υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού –με χιλιάδες αποφοίτους κάθε χρόνο από κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα όπως το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, το Διεθνές Πανεπιστήμιο και τα κολέγια της πόλης– δημιουργεί μια δεξαμενή νέων ταλέντων έτοιμων να στελεχώσουν ερευνητικές και τεχνολογικές δομές αιχμής.
Η συνεχώς αυξανόμενη παρουσία διεθνών φορέων και πολυεθνικών, που πλέον βλέπουν τη Θεσσαλονίκη όχι ως περιφέρεια αλλά ως δυναμικό innovation hub, αποτελεί τη μεγαλύτερη επιβεβαίωση ότι η στρατηγική μας αποδίδει. Η εγκατάσταση κολοσσών όπως η Pfizer, η Chubb και η Deloitte στέλνει ηχηρό μήνυμα για την αναβάθμιση της πόλης σε αξιόπιστο τεχνολογικό κόμβο.
Παράλληλα, ερευνητικά κέντρα όπως το ΕΚΕΤΑ και υποδομές όπως η Τεχνόπολη, το ThessINTEC και το Thess InnoFood Hub ενισχύουν τη σύνδεση της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας με την επιχειρηματικότητα, επιταχύνοντας την εμπορική αξιοποίηση της γνώσης και τη μεταφορά τεχνογνωσίας.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να εδραιωθεί η Θεσσαλονίκη στον παγκόσμιο χάρτη καινοτομίας;
Η ενίσχυση της διασύνδεσης των ερευνητικών φορέων με την αγορά, η καθιέρωση ενός σταθερού και φιλικού προς τις επιχειρήσεις ρυθμιστικού πλαισίου και η προσέλκυση στρατηγικών
επενδύσεων αποτελούν κρίσιμες προϋποθέσεις για τη μακροπρόθεσμη καθιέρωση της Θεσσαλονίκης στον παγκόσμιο χάρτη καινοτομίας. Το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας χρειάζεται μια συντονισμένη στρατηγική που θα υπερβεί τα χρόνια εμπόδια της απουσίας προτεραιοτήτων, του κατακερματισμού αρμοδιοτήτων και της έλλειψης συντονισμού μεταξύ φορέων. Σε εθνικό επίπεδο, η αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας απαιτεί από την κυβέρνηση να ενθαρρύνει τη συνεργασία και να κινητοποιήσει το «τρίγωνο της γνώσης» – έρευνα, επιχειρήσεις και εκπαίδευση – ως βασικό καταλύτη καινοτομίας, ενσωματώνοντας την καινοτομία στον πυρήνα της οικονομικής και κοινωνικής της ανάπτυξης.
Η Ελλάδα διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για να μετατρέψει την καινοτομία σε εθνικό μοχλό εξωστρέφειας και κοινωνικής ενδυνάμωσης, με προϋποθέσεις την καθαρή στρατηγική στόχευση, την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και της startup κοινότητας, καθώς και την καλλιέργεια επιχειρηματικής και επενδυτικής κουλτούρας. Η ΑΖΚ μπορεί να λειτουργήσει ως επιταχυντής αυτής της μετάβασης, προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη σύγκλιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τάσεις καινοτομίας.
Ποιο είναι το όραμά σας για τον ρόλο της ΑΖΚ στην επόμενη πενταετία;
Το όραμά μας για την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας είναι ξεκάθαρο: να εξελιχθεί σε βασικό πυλώνα για την ανάπτυξη ενός ισχυρού, διεθνώς ανταγωνιστικού οικοσυστήματος καινοτομίας, που θα εμπνέει ανάπτυξη, συνεργασία και δημιουργικότητα.
Στόχος μας είναι να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα συνεργασίας και συμπερίληψης, όπου διαφορετικές ιδέες, δεξιότητες και προοπτικές εκτιμώνται και αξιοποιούνται, οδηγώντας σε πραγματική και βιώσιμη καινοτομία. Αποστολή μας είναι να αναδείξουμε τη Βόρεια Ελλάδα σε έναν κόμβο φιλικό προς την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, αλλά και ελκυστικό για να ζει, να εργάζεται και να επενδύει κανείς. Στην επόμενη πενταετία, η ΑΖΚ εστιάζει στην προώθηση συνεργασιών μεταξύ ακαδημαϊκού κόσμου, κυβέρνησης και επιχειρήσεων, δημιουργώντας ένα δυναμικό οικοσύστημα που μοιράζεται πόρους, τεχνογνωσία και ευκαιρίες. Παράλληλα, ενισχύει την κουλτούρα καινοτομίας μέσα από δράσεις που προάγουν τη δημιουργικότητα και τη διάχυση γνώσης, ενώ συνεχίζει να υποστηρίζει ενεργά την επιχειρηματικό τητα, διευκολύνοντας τη μετατροπή νέων ιδεών σε βιώσιμες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις.
Ποια οφέλη εξασφαλίζει για τη Θεσσαλονίκη το όραμα αυτό;
Η επιδίωξή μας είναι η Θεσσαλονίκη να μπει δυναμικά στον παγκόσμιο χάρτη καινοτομίας ως ένα αναπτυσσόμενο και εξωστρεφές οικοσύστημα, κάτι που αποτελεί τον πυρήνα του οράματος και της αποστολής της ΑΖΚ. Η ΑΖΚ δεν περιορίζεται στο να ακολουθεί τις εξελίξεις αλλά φιλοδοξεί να τις διαμορφώνει, ενισχύοντας τον ρόλο της Ελλάδας ως χώρας που παράγει καινοτομία με διεθνή απήχηση.
