Μια συζήτηση υψηλού επιπέδου για το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης, τη δημοκρατία και την καινοτομία φιλοξενήθηκε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο πλαίσιο του 2ου Athens Innovation Summit της Endeavor Greece σε συνεργασία με την Google Ελλάδος. Η σκηνή του αρχαίου θεάτρου μετατράπηκε σε χώρο όπου η αρχαία φιλοσοφία συναντήθηκε με τις πιο αιχμηρές τεχνολογικές αναζητήσεις. Εκεί, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Google DeepMind, Demis Hassabis, συζήτησαν για το πού οδηγεί η τεχνητή νοημοσύνη και πώς μπορούν οι δημοκρατίες να παραμείνουν ισχυρές σε μια εποχή εκθετικών αλλαγών.
Δημοκρατία, φιλοσοφία και οι ρίζες της κριτικής σκέψης
Η συζήτηση ξεκίνησε με αναφορές στην Αθήνα της κλασικής εποχής. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε να «ανοίξει» με Περικλή, υπενθυμίζοντας ότι η ευημερία του ατόμου είναι άρρηκτα δεμένη με την ευημερία της πόλης. Σε μια εποχή που η δημοκρατία βρίσκεται υπό πίεση από τον λαϊκισμό, τις ανισότητες και πλέον και από τις νέες τεχνολογίες, το μήνυμα ήταν σαφές: η αναφορά στο παρελθόν δεν είναι νοσταλγία αλλά εργαλείο αυτογνωσίας.
Ο Demis Hassabis, με ελληνικές ρίζες από τον πατέρα του, δήλωσε ότι αντλεί έμπνευση από τους κλασικούς φιλοσόφους: «Η Ελλάδα είναι η γενέτειρα όχι μόνο της δημοκρατίας αλλά και της επιστήμης. Αυτό που με συναρπάζει είναι ο τρόπος που οι Σωκρατικές μέθοδοι, η διαλεκτική, η κριτική αμφισβήτηση, βρίσκουν σήμερα εφαρμογή ακόμα και στη δουλειά μας με την τεχνητή νοημοσύνη».
Η αναφορά αυτή έδωσε τον τόνο: η ΤΝ δεν είναι απλώς τεχνολογία, αλλά μια βαθιά πολιτισμική και φιλοσοφική πρόκληση.
Η DeepMind και η γέννηση ενός νέου παραδείγματος
Ο Hassabis αφηγήθηκε την πορεία του από τα πρώτα βήματα της DeepMind το 2010. Τότε, όπως είπε, «σχεδόν κανείς δεν επένδυε στην ΤΝ. Οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι είναι επιστημονική φαντασία». Παρά τις πιέσεις να μεταφέρει την εταιρεία στη Σίλικον Βάλεϊ, επέλεξε το Λονδίνο, στηριζόμενος στο ανθρώπινο δυναμικό της Ευρώπης.
Η απόφαση αυτή δικαιώθηκε: η DeepMind έγραψε ιστορία με το AlphaGo και το AlphaFold, αποδεικνύοντας ότι η ΤΝ μπορεί να λύσει προβλήματα που η ανθρωπότητα προσπαθούσε επί δεκαετίες να κατανοήσει.
Ωστόσο, για τον Hassabis η επιστημονική επιτυχία δεν ήταν ποτέ αποκομμένη από την ηθική διάσταση: «Αν η Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη είναι εφικτή, τότε μιλάμε για μια δύναμη συγκρίσιμη με την ανακάλυψη της φωτιάς ή της ηλεκτρικής ενέργειας. Οφείλουμε από τώρα να βάλουμε όρια, ώστε να μην ξεφύγει από τον έλεγχο».
Η Ελλάδα ως «Innovation Nation»
Ο Πρωθυπουργός παρουσίασε το όραμα της Ελλάδας να μετατραπεί σε κόμβο καινοτομίας. Το Pharos AI Factory στο Λαύριο, με τον υπερυπολογιστή που θα φιλοξενήσει μεγάλα μοντέλα ΤΝ, αποτελεί εμβληματική επένδυση. Στόχος είναι οι ελληνικές startups να μην αναγκάζονται να φεύγουν για να έχουν πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους αιχμής.
«Η Ευρώπη πρέπει να σπάσει τα εμπόδια της εσωστρέφειας. Δεν αρκεί να είμαστε καλοί στη ρύθμιση. Πρέπει να δώσουμε στις νέες εταιρείες την ευκαιρία να αναπτυχθούν στην ήπειρό μας», τόνισε ο Μητσοτάκης.
Η Ελλάδα, είπε, έχει την ευκαιρία να καλύψει γρήγορα το κενό με τις πιο ώριμες οικονομίες, ακριβώς επειδή η ΤΝ είναι ένας τομέας όπου κανείς δεν έχει ακόμη αποκτήσει οριστικό προβάδισμα.
Καινοτομία vs ρύθμιση: η λεπτή ισορροπία
Στο πιο ευαίσθητο κεφάλαιο, οι δύο συνομιλητές ανέλυσαν το ζήτημα της ρύθμισης. Ο Hassabis προειδοποίησε ότι η ΤΝ δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη λογική «προχωράμε και βλέπουμε». Χρειάζεται κατανόηση των συστημάτων πριν από την ευρεία τους διάδοση. Πρότεινε διεθνείς κανόνες ασφαλείας, ώστε να αποφευχθεί η εμφάνιση «ανεξέλεγκτων» μοντέλων σε χώρες με χαλαρά πλαίσια.
Ο Πρωθυπουργός, πιο πολιτικά ρεαλιστής, αναγνώρισε ότι μια παγκόσμια συνεννόηση είναι δύσκολη χωρίς συνεργασία ΗΠΑ–Κίνας. Παρ’ όλα αυτά, η Ευρώπη, όπως είπε, μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο υπεύθυνης διαχείρισης, θέτοντας ηθικές και κοινωνικές προτεραιότητες.
Η ψυχική υγεία των παιδιών και η προστασία της δημοκρατίας από deepfakes βρέθηκαν στην κορυφή της ατζέντας. «Όταν οι πολίτες δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το αληθινό από το ψεύτικο, τότε απειλείται η ίδια η δημοκρατική λειτουργία», προειδοποίησε ο Μητσοτάκης.
Από τη σπάνη στην αφθονία – ή σε νέες ανισότητες;
Η συζήτηση κορυφώθηκε με το ερώτημα αν η ΤΝ θα οδηγήσει σε αφθονία ή σε μεγαλύτερη ανισότητα. Ο Μητσοτάκης μίλησε για το ενδιάμεσο στάδιο: «Η ενέργεια μπορεί να γίνει άφθονη στο μέλλον, αλλά μέχρι τότε θα χαθούν δουλειές και θα δημιουργηθούν νέες συγκεντρώσεις ισχύος».
Ο Hassabis, πιο αισιόδοξος, τόνισε ότι η AGI μπορεί μέσα σε μια δεκαετία να δώσει λύσεις σε επιστημονικά και τεχνολογικά προβλήματα που σήμερα φαίνονται ανυπέρβλητα. Η μεγάλη πρόκληση όμως θα είναι η δίκαιη κατανομή των ωφελειών: «Αν παραμείνουν στα χέρια λίγων εταιρειών, τότε η υπόσχεση της αφθονίας θα μετατραπεί σε νέα ανισότητα».
Εκπαίδευση, εργασία και οι δεξιότητες του μέλλοντος
Ένα από τα πιο πρακτικά ζητήματα ήταν το μέλλον της εργασίας. Ο Πρωθυπουργός επέμεινε στην ανάγκη επανεκπαίδευσης: «Χρειάζονται ευέλικτα εκπαιδευτικά συστήματα που να δίνουν δεξιότητες προσαρμογής. Δεν μπορούμε να αφήσουμε γενιές εργαζομένων πίσω».
Ο Hassabis συμπλήρωσε ότι η ΤΝ μπορεί να λειτουργήσει ως «προσωπικός δάσκαλος», αλλά πρέπει να καλλιεργεί μετα-δεξιότητες: πώς να μαθαίνεις, πώς να σκέφτεσαι κριτικά, πώς να συνδυάζεις διαφορετικά πεδία. «Η δημιουργικότητα θα είναι το κλειδί – αυτό που δεν μπορεί εύκολα να αναπαράγει ένας αλγόριθμος».
Συμπεράσματα: ευκαιρία και ευθύνη
Η συζήτηση στο Ηρώδειο ανέδειξε ένα διπλό μήνυμα:
-
Η ΤΝ είναι ήδη εδώ – με τεράστιες δυνατότητες στην υγεία, την ενέργεια, την επιστήμη, αλλά και με κινδύνους για τη δημοκρατία και την κοινωνική συνοχή.
-
Η Ελλάδα μπορεί να γίνει εργαστήριο καινοτομίας – αν επενδύσει σωστά σε υποδομές, αν στηρίξει τις startups και αν προστατεύσει τους πολίτες από τις παρενέργειες.
Ο Demis Hassabis έκλεισε με έναν τόνο ευθύνης: «Η πρόκληση είναι να βρούμε την ισορροπία ανάμεσα στο να είμαστε τολμηροί με τις ευκαιρίες και υπεύθυνοι με τους κινδύνους».
Και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με έναν τόνο αισιοδοξίας: «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι η μεγάλη ευκαιρία της Ελλάδας να καλύψει το κενό με την υπόλοιπη Ευρώπη – το στοίχημα είναι να το κάνουμε προς όφελος όλων».
