Το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας αξίζει σήμερα πάνω από 12 δισ. ευρώ, αλλά αυτό δεν αρκεί, αν συνεχίσουμε να συγκρινόμαστε με το χθες, επισημαίνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Καινοτόμων Εφαρμογών Ελλάδας (ΣΕΚΕΕ) Μάνος Μακρομάλλης, επικεφαλής της Excelon, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο περιθώριο της εκδήλωσης, με θέμα «Εξωστρέφεια για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ)», στο πλαίσιο της 89ης ΔΕΘ.
Όπως σημειώνει, το 2016-’17 η αξία του ελληνικού οικοσυστήματος καινοτομίας δεν ξεπερνούσε τα 300 εκατ. ευρώ. Παρά τη θεαματική εξέλιξη, τις νέες επιχειρήσεις που γεννιούνται καθημερινά, την άνθηση της τεχνολογικής δημιουργίας και τη μετατροπή ιδεών σε βιώσιμες λύσεις, η πρόοδος αυτή δεν είναι από μόνη της αρκετή. Η ουσία, λέει, βρίσκεται στο με ποιους συγκρινόμαστε και ποιοι θέλουμε να γίνουμε. Αν στόχος είναι η διεθνής σκηνή, τότε η Ελλάδα πρέπει να σταθεί ισάξια δίπλα σε χώρες όπως η Γαλλία, το Ισραήλ και η Ολλανδία, όχι μόνο με αριθμούς, αλλά με στρατηγική, υποδομή, κουλτούρα και εξωστρέφεια.
Ο κ. Μακρομάλλης θέτει και δύο κρίσιμα ερωτήματα: Τι μας λείπει; Τι πρέπει να αλλάξει; Και δίνει την απάντηση: Η καινοτομία δεν είναι υπόθεση λίγων αλλά ευθύνη όλων. Η εξωστρέφεια των ΜμΕ, αυτών που τολμούν και χτίζουν από το μηδέν, δεν είναι απλώς ευκαιρία, αλλά μονόδρομος για την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Ένα ώριμο, αλλά κατακερματισμένο οικοσύστημα
Παρά την ωρίμανση του οικοσυστήματος, ο κ. Μακρομάλλης εντοπίζει έναν δομικό περιορισμό: τον κατακερματισμό. Όπως εξηγεί, υπάρχουν φορείς που εκπροσωπούν δεκάδες επιχειρήσεις, πολλοί εκ των οποίων έχουν κοινά μέλη. Το ερώτημα που θέτει είναι απλό: γιατί να μην ενωθούν; Η διάσπαση σπαταλά δυνάμεις και περιορίζει τον πραγματικό αντίκτυπο.
Εξωστρέφεια: δύο δρόμοι, μία ανάγκη
Ο ίδιος βλέπει την εξωστρέφεια σε δύο επίπεδα: εσωτερική και διεθνή. Στο πρώτο περιλαμβάνονται η ενδοχώρα, η διασύνδεση, η συνεργασία. Στο δεύτερο, η είσοδος σε αγορές του εξωτερικού. Και στις δύο περιπτώσεις, κλειδί είναι η στρατηγική: η επιλογή κατάλληλων αγορών, η κατανόηση της κουλτούρας, του εισοδήματος και των καταναλωτικών μοτίβων, αλλά και η αναζήτηση συνεργασιών. «Το να έχεις καλό προϊόν δεν αρκεί», σημειώνει.
Ανισότητες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση
Αν και υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία, η πρόσβαση σε αυτά παραμένει άνιση. Οι μεγάλες εταιρείες έχουν σχέσεις, πόρους και ειδικούς για να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες. Αντίθετα, μια μικρή επιχείρηση με 2-3 άτομα δεν μπορεί να «χτυπήσει» τις ίδιες πόρτες. Το ερώτημα που θέτει ο κ. Μακρομάλλης είναι σαφές: ποιοι είναι πιο εύκολο να χρηματοδοτηθούν; Εκείνοι που είναι ήδη επιτυχημένοι ή όσοι έχουν νέες ιδέες και ταχύτητα; Συνήθως ισχύει το πρώτο, ωστόσο η μεγαλύτερη ανάγκη εντοπίζεται συχνά στους δεύτερους.
Ο αντιπρόεδρος του ΣΕΚΕΕ Γιώργος Μαρκάτος επισημαίνει πως πρέπει να αποδεχθούμε την αποτυχία ως μέρος της επιτυχίας και να δοθεί έμφαση στη χρηματοδότηση των πρώτων βημάτων. Χρειάζονται νέοι μηχανισμοί για seed και pre-seed επενδύσεις, γιατί «το πρώτο βήμα είναι και το πιο δύσκολο».
Early-stage VC: Το κρίσιμο έλλειμμα
Στο ίδιο πνεύμα, ο κ. Μακρομάλλης δηλώνει ότι ενώ υπάρχουν αρκετά venture capitals στην Ελλάδα, οι περισσότεροι επενδύουν σε ώριμες επιχειρήσεις με πελάτες και traction. Αυτό, όμως, αφήνει εκτός το πιο εύφλεκτο κομμάτι: τα νέα μυαλά. Αν δεν επενδύσουμε στο prototype, δεν θα υπάρξει επόμενη γενιά καινοτομίας, τονίζει. Και προσθέτει πως χρειάζονται περισσότερα early-stage funds, μικρότερα εισιτήρια και μεγαλύτερη ανοχή στο ρίσκο.
Από τον κατακερματισμό στη σύνθεση
Η λύση, λέει, δεν είναι να συνεχίσουμε ως 10 ανταγωνιστικά οικοσυστήματα, αλλά να δώσουμε ενιαία φωνή στην ελληνική καινοτομία. Χρειάζεται ένα εθνικό, εξωστρεφές, τολμηρό αφήγημα. Άλλωστε, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: οι ΜμΕ αποτελούν το 81,8% της απασχόλησης και το 61,6% της προστιθέμενης αξίας – αλλά λιγότερο από το 10% δραστηριοποιείται διεθνώς. Για να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν, πρέπει να κοιτάξουν προς τα έξω.
Το όραμά του; Μια Ελλάδα, όπου το 30% των ΜμΕ εξάγουν τεχνολογία, υπηρεσίες και προϊόντα, όχι ως εξαίρεση αλλά ως κανόνας.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής Στράτος Σιμόπουλος πρότεινε τη δημιουργία ενιαίου φορέα – δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου – για την ενοποίηση του κατακερματισμένου οικοσυστήματος καινοτομίας. Τόνισε την ανάγκη συνεργασίας, στήριξης των ΜμΕ στα αρχικά στάδια και στοχευμένης αξιοποίησης διαθέσιμων κονδυλίων. Επισήμανε ότι οι startups δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση και η κρατική στήριξη είναι αποσπασματική. Αναφέρθηκε σε πρωτοβουλίες της Βουλής για την περιφερειακή ανάπτυξη μέσω καινοτομίας, φέρνοντας ως παράδειγμα τη μετατροπή της μαστίχας Χίου σε εξαγώγιμο προϊόν.ς για την περιφερειακή ανάπτυξη μέσω καινοτομίας, φέρνοντας ως παράδειγμα τη μετατροπή της μαστίχας Χίου σε εξαγώγιμο προϊόν.
