Συνέντευξη στη Σοφία Μυττά
Ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), Λάζαρος Κυρίζογλου, εγκαινιάζει την κυκλοφορία του πρώτου τεύχους του περιοδικού Smart Cities με μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη για το μέλλον των ελληνικών Δήμων στην ψηφιακή εποχή. Αναλύει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της μετάβασης στις «έξυπνες πόλεις», τον ρόλο της καινοτομίας και της τεχνολογίας στη βελτίωση των δημοτικών υπηρεσιών, καθώς και τη σημασία της βιωσιμότητας. Παράλληλα, τονίζει την ανάγκη για στρατηγική διαχείριση δεδομένων, εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού και υιοθέτηση «πράσινων» τεχνολογιών, προκειμένου οι Δήμοι να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων.
Κε Πρόεδρε, πώς βλέπετε τη μετάβαση των ελληνικών δήμων προς τις “έξυπνες πόλεις” και ποιοι είναι οι πρώτοι στόχοι που θέτει η ΚΕΔΕ στον τομέα αυτόν;
Ως ΚΕΔΕ έχουμε επισημάνει πως κεντρική προτεραιότητά μας ως θεσμός είναι να καταστήσουμε την καινοτομία, τρόπο ζωής. Δηλαδή, να αξιοποιήσουμε τις λύσεις και τις δυνατότητες της τεχνολογίας και των καινοτόμων εφαρμογών της, εντάσσοντάς τες στα οικοσυστήματα των Δήμων , απλοποιώντας διαδικασίες, μειώνοντας κόστη, βελτιώνοντας όχι μόνον την ποιότητα και τον αριθμό των υπηρεσιών που προσφέρουμε στους πολίτες αλλά ταυτόχρονα να καταστήσουμε φιλικότερο το περιβάλλον εργασίας του προσωπικού των Δήμων μας.
Η Καινοτομία είναι το κλειδί για να δώσουμε στην αυτοδιοίκηση το κύρος και τη θέση που της αξίζει, σε μια Ελλάδα που αλλάζει διαρκώς και αναβαθμίζεται ψηφιακά. Στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας που συντελείται με γοργά βήματα, οι Δήμοι δεν μπορούν να απουσιάζουν αλλά να βρίσκονται μπροστά, για όλη την κοινωνία. Η καινοτομία θα μας διευκολύνει να κάνουμε τους Δήμους μας πιο δυνατούς , περισσότερο αποτελεσματικούς, θα μας φέρει ακόμη πιο κοντά στους πολίτες των τοπικών μας κοινωνιών, χωρίς αυτό να απαιτεί τη φυσική τους παρουσία στην έδρα των υπηρεσιών μας. Ταυτόχρονα, θα μας επιτρέψει να πετύχουμε ποιοτικά άλματα , αναβαθμίζοντας το ρόλο και τη χρησιμότητά μας.
Με ποιο τρόπο οι τοπικοί δήμοι μπορούν να επενδύσουν σε τεχνολογίες για να βελτιώσουν τη ζωή των πολιτών και να ενισχύσουν την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών;
Είναι γεγονός ότι κάτω από την ομπρέλα της «έξυπνης» πόλης εντάσσονται όλες οι καινοτόμες πρωτοβουλίες που θα ήθελε κάποιος δήμος να αναλάβει και να χρηματοδοτήσει, αξιοποιώντας κάθε μορφής χρηματοδοτικά εργαλεία. Δημόσια και ιδιωτικά, εθνικά και ευρωπαϊκά. Για να γίνουν πράξη όμως αυτού του είδους οι σχεδιασμοί απαιτείται σοβαρή προετοιμασία. Και οι όποιες πρωτοβουλίες που θα αναληφθούν να μην είναι αποσπασματικές αλλά να υπακούουν σε ένα γενικότερο σχεδιασμό. Θέλω επίσης να τονίσω πως η πολιτική των έξυπνων πόλεων δεν αφορά μόνο σε μεγάλους δήμους. Φυσικά, ο σχεδιασμός της «έξυπνης» πόλης είναι διαφορετικός ανάλογα με το μέγεθος, τις δυνατότητες αλλά και τη θέση του δήμου στο διεθνή και εσωτερικό καταμερισμό της εργασίας. Μπορεί τα στοιχεία της ελκυστικότητας και της καλύτερης ποιότητας ζωής να είναι κοινά, αλλά είναι πασιφανές ότι ένας μητροπολιτικός δήμος θα προσπαθήσει να αναδείξει τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά του σχετικά με το διεθνή χωρικό ανταγωνισμό, τη στιγμή που ένας μικρότερος δήμος θα επικεντρωθεί περισσότερο στην καλύτερη εξυπηρέτηση του δημότη και την ανάδειξη των συγκριτικών του πλεονεκτημάτων. Αυτό που λοιπόν απαιτείται είναι καταρχήν σοβαρός σχεδιασμός, τοποθεσία κι αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε δήμου.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές “πράσινες” τεχνολογίες που αναπτύσσονται αυτή τη στιγμή στις ελληνικές πόλεις και πώς μπορούν να υποστηριχθούν από την τοπική αυτοδιοίκηση;
Οι Δήμοι αναδεικνύονται σε βασικούς πρωταγωνιστές στην υλοποίηση πράσινων πολιτικών, που αξιοποιούν πράσινες τεχνολογίες, για την προστασία του περιβάλλοντος. Κι ο ρόλος αυτός θα γίνει στο μέλλον, ακόμη μεγαλύτερος. Οι Δήμοι συμβάλλουν μεταξύ άλλων σημαντικά στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καταγράφοντας σε ετήσια βάση τις ενεργειακές καταναλώσεις κι εκπομπές CO2 , σε όλο σχεδόν το φάσμα των δραστηριοτήτων τους ( λειτουργία δημοτικών κτιρίων κι εγκαταστάσεων, οδοφωτισμός, οχήματα, κ.λπ) , προχωρώντας σε «πράσινο» εκσυγχρονισμό των υποδομών τους. Έχουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Στο μέλλον θα εκμεταλλεύονται όλο και περισσότερο προγράμματα αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όχι μόνον ως στροφή προς την πράσινη ενέργεια αλλά και για να μειώσουν το ενεργειακό κόστος λειτουργίας τους, που σήμερα έχει επιβαρυνθεί υπέρογκα.
Δεκάδες Δήμοι εφαρμόζουν ήδη τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, τα οποία αποδίδουν έχοντας θετικές επιπτώσεις στην αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων , στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των πόλεων.
Οι Δήμοι τέλος είναι αυτοί που θα σηκώσουν το κύριο βάρος της μετάβασης στο μοντέλο της κυκλικής οικονομίας, που είναι «κλειδί» για ένα βιώσιμο μέλλον, αξιοποιώντας αντίστοιχες πράσινες τεχνολογίες. Η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων και η προώθηση της ανακύκλωσης, τομείς τους οποίους σήμερα η χώρα μας υστερεί σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, μένοντας μακριά από την επίτευξη των εθνικών κι ευρωπαϊκών στόχων που έχουν τεθεί, θα έπρεπε να ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα κι ευθύνη των Δήμων.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις των “έξυπνων” λύσεων στη βιωσιμότητα και την καθημερινή ζωή των πολιτών, και πώς οι δημότες αντιδρούν σε αυτές τις αλλαγές;
Η καινοτομία και οι σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές θα μας επιτρέψουν να είμαστε διαρκώς ένα βήμα μπροστά από τις ανάγκες των πολιτών αλλά ταυτόχρονα και δίπλα στους δημότες, όχι μόνον εξυπηρετώντας τους σε ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των σκουπιδιών και τον φωτισμό στους δρόμους ή τη λακκούβα στο δρόμο και τα αδέσποτα αλλά και για να σχεδιάζουμε κι εφαρμόζουμε με «έξυπνο» και αποτελεσματικό τρόπο πράσινες πολιτικές. Να υλοποιούμε στοχευμένες κοινωνικές παρεμβάσεις. Να αναβαθμίζουμε τις υποδομές μας. Να προβάλλουμε τα τοπικά συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Να δίνουμε ευκαιρίες καλοπληρωμένης εργασίας στα νέα παιδιά της χώρας μας. Αυτός είναι ο στόχος κι αυτή είναι και η ανθρώπινη διάσταση της καινοτομίας και των «έξυπνων» λύσεων στα χέρια της αυτοδιοίκησης, του θεσμού που βρίσκεται περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον θεσμό του κράτους πιο κοντά στον πολίτη. Να μετατραπούν σε πολλαπλασιαστή ισχύος της κοινωνίας.
Η χρήση δεδομένων και η ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών είναι κρίσιμη για τις «έξυπνες» πόλεις. Ποιες είναι οι στρατηγικές για την ασφαλή και αποτελεσματική διαχείριση αυτών των δεδομένων;
Όχι μόνον σε επίπεδο «έξυπνων» πόλεων αλλά συνολικά θα πρέπει να χαράξουμε μια εθνική στρατηγική χρήσης των δεδομένων, σε όποιο επίπεδο κι αν αυτά συλλέγονται κι αξιοποιούνται. Ενώ θέλω να τονίσω πως ακόμη πιο μεγάλη υπευθυνότητα και προσοχή απαιτείται από τους διάφορους φορείς, όταν πρόκειται για χρήση δεδομένων για ανήλικους.
Ποιες είναι οι δυνατότητες της ΚΕΔΕ για την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης των δημοτικών υπαλλήλων, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες;
Οι νέες τεχνολογίες οφείλουν να υπηρετούν τον άνθρωπο και τις ανάγκες των κοινωνιών μας. Η ενσωμάτωσή τους στο μοντέλο λειτουργίας των δήμων και των πόλεων μας προϋποθέτει τη διαρκή προσπάθεια για επανεκπαίδευση και αναβάθμιση δεξιοτήτων καταρχήν των εργαζομένων μας. Αλλά ακόμη μεγαλύτερη σημασία έχει να επενδύσουμε στην εκπαίδευση των πολιτών, οι οποίοι είναι αυτοί που στο τέλος της ημέρας αξιοποιώντας τις μεγάλες δυνατότητες που μας προσφέρουν αυτές, θα δουν τη ζωή τους να γίνεται καλύτερη. Πολλές φορές μας έχει δείξει η εμπειρία πως ο φόβος για το άγνωστο, αποτελεί τον πιο σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα για την πρόοδο και την εξέλιξη. Αυτή είναι κατά την άποψή μου η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε ως αυτοδιοίκηση να αντιμετωπίσουμε. Το ζήτημα δεν είναι αν θα αναβαθμίσουμε τον τεχνολογικό μας εξοπλισμό η αν θα ενσωματώσουμε τις νέες τεχνολογίες στο μοντέλο λειτουργίας μας. Για μένα η τεχνολογία προϋποθέτει μια κοινωνική ευαισθησία. Απαιτεί προετοιμασία και δεν πρέπει να πας τόσο γρήγορα μπροστά, χωρίς να συνεχίσεις να βλέπεις πίσω. Θα έχουμε αποτύχει ως θεσμός αν από τη μια πετύχουμε να μετατρέψουμε τις πόλεις μας σε «έξυπνες», αλλά από την άλλη δεν καταφέρουμε αυτή η «εξυπνάδα» να αποτελεί κτήμα όλων των πολιτών, χωρίς αποκλεισμούς.
Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που δημιουργούνται για τις μικρές και μεσαίες πόλεις όσον αφορά την εφαρμογή των “έξυπνων” και πράσινων τεχνολογιών;
Οι μικροί Δήμοι μπορούν να επωφεληθούν από τις τεχνολογίες έξυπνης πόλης με διάφορους τρόπους. Με προσεκτικό σχεδιασμό και εφαρμογή, οι τεχνολογίες αυτές μπορούν να βοηθήσουν τους μικρούς και μεσαίους Δήμους να βελτιώσουν καταρχήν την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητα των πολιτών τους, με εφαρμογές έξυπνης πόλης που έχουν να κάνουν με την παροχή υπηρεσιών, τη βελτίωση της ασφάλειας και την προστασία του περιβάλλοντος. Μπορούν επίσης να βελτιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα της τοπικής διακυβέρνησης, βελτιώνοντας τη διαχείριση των πόρων τους και μειώνοντας το κόστος των υπηρεσιών. Αλλά είναι μια ασφαλής επιλογή επίσης για να μεγιστοποιήσουν την προστιθέμενη αξία των τοπικών επιχειρήσεων, αφού οι τεχνολογίες έξυπνης πόλης μπορούν να δημιουργήσουν ένα ελκυστικό περιβάλλον, για επιχειρήσεις και επενδύσεις.
Ποιες τεχνολογίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την άμεση ανίχνευση σεισμικών δονήσεων και την πρόληψη πιθανών καταστροφών και πώς μπορούν οι δήμοι να τις εφαρμόσουν για την προστασία των πολιτών;
Η ΚΕΔΕ έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο πολιτικής προστασίας, για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών κι έκτακτων καταστάσεων. Αυτό το σχέδιο, η κατάρτιση του οποίου αποτελεί ευθύνη του Κεντρικού Κράτους, θα πρέπει να αξιοποιεί όλες τις διαθέσιμες τεχνολογίες και τις εξειδικευμένες γνώσεις του επιστημονικού δυναμικού της χώρας μας και θα έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζεται στις τοπικές ιδιαιτερότητες κάθε δήμου. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην πολιτική προστασία , ώστε να διασφαλιστεί το περιβάλλον και να προστατευτεί η ανθρώπινη ζωή, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της διάστασης, χωρίς να είναι το μοναδικό. Οι Δήμοι από μόνοι τους δεν μπορούν να σηκώσουν το οικονομικό βάρος για την αξιοποίηση του συνόλου αυτών των τεχνολογιών, ούτε διαθέτουν το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό. Δική μας ευθύνη είναι να καταρτίζουμε τοπικά σχέδια διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων , να εκπαιδεύουμε το προσωπικό μας και τους πολίτες των τοπικών μας κοινωνιών και να διαθέτουμε τους κατάλληλους μηχανισμούς, που στη δύσκολη στιγμή θα μπορέσουν να υλοποιήσουν όσα σχεδιάσαμε και να αξιοποιήσουν όσα τεχνολογικά μέσα έχουμε στη διάθεσή μας.
