του Ηλία Κούκουτσα
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 42η θέση μεταξύ 139 χωρών στο Global Innovation Index 2025, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO). Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για μια μικρή βελτίωση σε σχέση με την περσινή 45η θέση, η πραγματικότητα παραμένει αμετάβλητη: η χώρα κινείται στην ίδια «μεσαία κατηγορία», χωρίς ξεκάθαρο άλμα που να δείχνει στρατηγική πρόοδο.
Η έκθεση τονίζει πως η Ελλάδα «παράγει» καινοτομία σε επίπεδο εισροών (εκπαίδευση, έρευνα, υποδομές) αλλά αδυνατεί να τη μετατρέψει σε εμπορική αξία και διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα. Με άλλα λόγια, έχουμε τα θεμέλια, αλλά δεν χτίζουμε τον ουρανοξύστη.
Πού πάμε καλά – και πού όχι
Η χώρα ξεχωρίζει στο ανθρώπινο κεφάλαιο και την έρευνα (29η θέση), με υψηλά ποσοστά τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ισχυρή πανεπιστημιακή παραγωγή. Καλές επιδόσεις καταγράφονται και στις υποδομές και στην παραγωγή δημιουργικών προϊόντων.
Στην άλλη πλευρά, τα «αδύνατα χαρτιά» είναι καθαρά:
- Θεσμοί (60ή θέση) – γραφειοκρατία, ρυθμιστικές αγκυλώσεις, αργές διαδικασίες.
- Αγορά (57η θέση) – περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση, χαμηλή ωριμότητα επενδυτικού περιβάλλοντος.
- Επιχειρηματική ωριμότητα (65η θέση) – οικοσυστήματα που δεν επιτρέπουν σε startups να κλιμακωθούν σε scaleups, λίγες συνέργειες έρευνας-επιχειρήσεων.
Αυτή η αντίθεση εξηγεί γιατί, παρά τις καλές «εισροές», η Ελλάδα δεν ανεβαίνει ουσιαστικά στην κατάταξη.
Γιατί μένουμε στάσιμοι
Η στασιμότητα δεν είναι τυχαία. Τροφοδοτείται από θεσμικά εμπόδια που αποθαρρύνουν την καινοτομία, έλλειψη κεφαλαίων υψηλού ρίσκου, αδύναμα εργαλεία εμπορικοποίησης της έρευνας και μια αγορά που δεν ζητά αρκετά καινοτόμες λύσεις. Προστίθεται και η έλλειψη σταθερότητας στην πολιτική κατεύθυνση: πολλές στρατηγικές εξαγγέλλονται, λίγες υλοποιούνται.
Η άνοδος τριών θέσεων (45η → 42η) εντός ενός διαστήματος αβεβαιότητας δείχνει περισσότερο τυχαία διακύμανση παρά πραγματική μετατόπιση. Δεν είναι ήττα — αλλά σίγουρα δεν είναι νίκη.
Τι πρέπει να γίνει για να αλλάξει η εικόνα
Αν θέλουμε να δούμε την Ελλάδα ψηλότερα, πρέπει να προχωρήσουμε σε κινήσεις που πονάνε αλλά αποδίδουν:
- Απλοποίηση θεσμών: fast-track διαδικασίες για startups, λιγότερη γραφειοκρατία, πιο φιλικό περιβάλλον για νέες εταιρείες.
- Ενίσχυση χρηματοδότησης: κίνητρα για venture capital, φοροαπαλλαγές για ιδιωτική επένδυση σε R&D, ενεργοποίηση angel syndicates.
- Εμπορικοποίηση έρευνας: γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας στα πανεπιστήμια, πολιτικές που ενθαρρύνουν spin-offs και licensing.
- Στρατηγική εστίαση: επένδυση σε λίγους τομείς με συγκριτικό πλεονέκτημα (πράσινη τεχνολογία, ναυτιλία, βιοτεχνολογία, υγεία).
Συνέπεια πολιτικής: δημιουργία μιας task force καινοτομίας με οριζόντιες αρμοδιότητες και μετρήσιμους στόχους.
Η Ελλάδα δεν είναι «χαμένη υπόθεση» στην καινοτομία. Αντιθέτως, διαθέτει υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό και ισχυρή ακαδημαϊκή βάση. Όμως όσο τα θεσμικά εμπόδια, η έλλειψη χρηματοδότησης και η αδυναμία σύνδεσης έρευνας και αγοράς παραμένουν, θα συνεχίσουμε να κινούμαστε «λίγο πάνω, λίγο κάτω» στην κατάταξη.
Η θέση 42η δεν είναι αποτυχία — είναι προειδοποίηση. Αν δεν αλλάξουμε ταχύτητα τώρα, θα μείνουμε καθηλωμένοι στο μέτριο.
