Σε μια περίοδο όπου η τεχνολογία μετασχηματίζει ριζικά τη Δημόσια Διοίκηση, ο Διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής μιλά αποκλειστικά στο ΑΙ-Report για τη στρατηγική, τις προκλήσεις και τις καινοτομίες που αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας της φορολογικής διοίκησης στην Ελλάδα.
Με έμφαση στην πάταξη της φοροδιαφυγής, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ο κ. Πιτσιλής αποκαλύπτει μέσα από το AI Report το όραμά του για μια ΑΑΔΕ φιλική προς τον πολίτη, διαφανή και τεχνολογικά πρωτοπόρα, επιμένοντας σε έναν στόχο: καθημερινή βελτίωση προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
AI-Report: Κύριε Πιτσιλή, βρίσκεστε στη θέση του Διοικητή της ΆΆΔΕ για αρκετά χρόνια, από το 2016 ως Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων και πρόσφατα ανανεώθηκε η θητεία σας για τρίτη συνεχή φορά. Ποιό είναι το κλειδί της διαχρονικής επιτυχίας σας και ποιά θεωρείτε την πιο σημαντική πρόκληση που έχετε αντιμετωπίσει μέσα σε αυτά τα χρόνια;
Γιώργος Πιτσιλής: Η θητεία μου στην ΑΑΔΕ, από το 2016, υπήρξε πράγματι γεμάτη προκλήσεις. Σηματοδοτήθηκε από την προσπάθεια εξόδου της χώρας από την οικονομική κρίση, την αναγκαία αναδιοργάνωση της φορολογικής διοίκησης και φυσικά την αντιμετώπιση μίας πρωτόγνωρης κατάστασης, της πανδημίας. Παρά τις δυσκολίες, όμως, η πρόοδος που έχει συντελεστεί με γεμίζει περηφάνεια. Οδηγός στο έως τώρα ταξίδι μου είναι η προσήλωσή μου στην αρχή της φορολογικής δικαιοσύνης. Το προσωπικό μου κίνητρο πηγάζει από την επιθυμία να προσφέρω στην κοινωνία, βελτιώνοντας στρεβλώσεις και αγκυλώσεις του παρελθόντος, αφήνοντας θετικό πρόσημο. Εξελισσόμαστε συνεχώς, με γνώμονα τη δημιουργία ενός αξιόπιστου και δίκαιου φορολογικού συστήματος, που σέβεται τα δικαιώματα των πολιτών και που οι πολίτες εμπιστεύονται. Η εμπιστοσύνη χτίζεται με το να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τα λάθη μας, να γινόμαστε διαρκώς χρησιμότεροι και καλύτεροι. Και αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη πρόκληση που είχα να διαχειριστώ, να αλλάξουμε νοοτροπία στη σχέση μας με τους πολίτες.
AI-Report: Πώς οραματίζεστε την ΆΆΔΕ του μέλλοντος -ας πούμε σε ένα βάθος πενταετίας- δεδομένης της ταχύτητας των τεχνολογικών εξελίξεων; Ποια είναι τα επόμενα βήματα για τον πλήρη ψηφιακό μετασχηματισμό της φορολογικής διοίκησης στην Ελλάδα και πώς θα αλλάξει ο τρόπος που αλληλοεπιδρούν οι φορολογούμενοι με το κράτος;
Γιώργος Πιτσιλής: Όλα αυτά τα χρόνια, εργαζόμαστε μεθοδικά για να μετεξελίξουμε την ΑΑΔΕ σε έναν Πρότυπο Οργανισμό. Η τεχνολογική καινοτομία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της λειτουργίας μας, επιτρέποντάς μας να αυτοματοποιήσουμε τις διαδικασίες μας, να ενισχύσουμε τους ελέγχους και να προσφέρουμε εξατομικευμένες υπηρεσίες στους φορολογούμενους. Βρισκόμαστε σε διαρκή εξέλιξη. Έχουμε το νέο Taxis που έρχεται, την ολοκλήρωση του οικοσυστήματος myDATA, την ανάπτυξη και την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης. Οι εξελίξεις στον κλάδο του AI ανοίγουν νέους δρόμους στην ανάλυση δεδομένων, τον εντοπισμό ύποπτων συναλλαγών και την αυτοματοποίηση των ελέγχων. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ωστόσο, θα παρέμενε κενό γράμμα αν δεν προχωρούσαμε και με τον οργανωσιακό μας μετασχηματισμό. Η διαρκής εκπαίδευση των ανθρώπων μας σε νέες τεχνολογίες και η δημιουργία ενός σύγχρονου εργασιακού περιβάλλοντος αποτελούν βασικές μας προτεραιότητες. Η μεταρρύθμιση ενός οργανισμού πρέπει να κυριαρχείται από την αφοσίωσή του στις αξίες του και τη βούληση των ανθρώπων της να προβλέπουν τις προκλήσεις και να ηγούνται της εξέλιξης. Σε βάθος πενταετίας, είμαι πεπεισμένος ότι ο τρόπος που οι φορολογούμενοι αλληλεπιδρούν με το κράτος θα έχει αλλάξει ριζικά. Προσωπικά, οραματίζομαι μια ΑΑΔΕ πλήρως ψηφιοποιημένη, αποτελεσματική και φιλική προς τον πολίτη που θα λειτουργεί, προσφέροντας προσωποποιημένες υπηρεσίες και συμβουλές στους φορολογούμενους. Διαρκώς δίπλα στον πολίτη, υπέρ του κοινωνικού συνόλου.
AI-Report: Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά την προσπάθεια ψηφιοποίησης της φορολογικής διοίκησης; Ποιο ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο – πολιτικό, τεχνικό ή διοικητικό – και πώς το ξεπεράσατε;
Γιώργος Πιτσιλής: Βρισκόμαστε σε μια κομβική στιγμή, όπου η τεχνολογική πρόοδος και οι διεθνείς εξελίξεις διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο. Κρίσιμη για τον σχεδιασμό μας ήταν η διασφάλιση της ομαλής μετάβασης σε ψηφιακές διαδικασίες, λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για οργανωσιακές αλλαγές, την εκπαίδευση του προσωπικού και την προσαρμογή των πολιτών στις νέες τεχνολογίες. Η υλοποίηση των έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση, αλλά και μια μοναδική ευκαιρία για τον εκσυγχρονισμό της ΑΑΔΕ. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι πόροι του ΤΑΑ αξιοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο που αντιμετωπίσαμε αλλά και ταυτόχρονα το μεγαλύτερο στοίχημα που κερδήθηκε ήταν αναμφισβήτητα η διαχείριση της κατάστασης που προκάλεσε ο COVID-19. Η ανάγκη για ταχεία προσαρμογή στις νέες συνθήκες και η παροχή άμεσης στήριξης σε πολίτες και επιχειρήσεις απαιτούσαν ευελιξία και άμεση αποτελεσματικότητα.
AI-Report: Η φοροδιαφυγή αποτελεί ένα διαχρονικό ζήτημα για την Ελλάδα. Ποιες ψηφιακές πρωτοβουλίες θεωρείτε ότι έχουν συμβάλει περισσότερο στη μείωσή της;
Γιώργος Πιτσιλής: Υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητά τους; Το myDATA ήταν αναντίρρητα το πιο επιδραστικό ψηφιακό έργο που υλοποιήθηκε. Η συμβολή της διασύνδεσης των POS με τις ταμειακές μηχανές και η ολοκλήρωση του οικοσυστήματος myDATA στον περιορισμό της φοροδιαφυγής είναι εντυπωσιακή. Επίσης, με την εφαρμογή appodixi ήρθαμε ακόμη πιο κοντά στους πολίτες και τους κάναμε ενεργούς συμμάχους μας στον αγώνα κατά της φοροδιαφυγής. Για να μιλήσουμε με αριθμούς, τα έσοδα από ΦΠΑ έχουν εκτοξευτεί ενώ το κενό στον ΦΠΑ, δηλαδή ο δείκτης που μετρά όλη η Ευρώπη σε σχέση με τη φοροδιαφυγή, μειώθηκε κατά 53% σε βάθος πενταετίας. Το 2024 ξεπεράσαμε τον στόχο εσόδων με τα συνολικά έσοδα από φόρους να ανέρχονται σε 71,3 δις ευρώ. Για το 2025 ο στόχος που έχει τεθεί είναι τα 71,6 δις ευρώ, σχεδόν 50% πάνω από το 2017, και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα τον ξεπεράσουμε και φέτος. Χαρακτηριστική είναι η αύξηση στις εισπράξεις από ηλεκτρονικές πληρωμές μεταξύ 2024 και 2023 στον τριτογενή, όπως για παράδειγμα αύξηση 39,1% στις υπηρεσίες εστίασης, 24% στα καταλύματα και 16,4% στο Λιανικό Εμπόριο.
AI-Report: Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η ανάλυση δεδομένων είναι τεχνολογίες που μπορούν να ενισχύσουν τη φορολογική συμμόρφωση. Ποιες συγκεκριμένες εφαρμογές AI χρησιμοποιεί ήδη η ΆΆΔΕ και ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια σε αυτό το πεδίο;
Γιώργος Πιτσιλής: Επενδύουμε συστηματικά στην ανάπτυξη και την ενσωμάτωση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης σε διάφορους τομείς της λειτουργίας μας. Αναλύουμε δεδομένα συναλλαγών για να εντοπίσουμε ανωμαλίες και ύποπτα μοτίβα που μπορεί να υποδηλώνουν φοροδιαφυγή. Δημιουργούμε προφίλ κινδύνου για φορολογούμενους και επιχειρήσεις, αξιολογώντας την πιθανότητα φοροδιαφυγής με βάση διάφορους παράγοντες ρίσκου και χαρτογραφούμε σχέσεις μεταξύ προσώπων και επιχειρήσεων. 18 Χρησιμοποιούμε αλγορίθμους και μοντέλα επιχειρησιακής νοημοσύνης (BI) για να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο φορολογικών παραβάσεων, να προτεραιοποιήσουμε τους ελέγχους σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου και να βρούμε ύποπτες συμπεριφορές στην ανάλυση των συναλλαγών ΦΠΑ και των χαρακτηριστικών των επιχειρήσεων. Αναλύουμε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, εντοπίζοντας σύνθετες πράξεις λαθρεμπορίου και φοροδιαφυγής στην «Αίθουσα Επιχειρήσεων», το ψηφιακό μάτι της ΑΑΔΕ. Η ενσωμάτωση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης και εξόρυξης δεδομένων σε όλα τα πληροφοριακά συστήματα της ΑΑΔΕ, μέσω του νέου Taxis είναι διαρκής. Αυτό μας επιτρέπει να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τις δυνατότητές μας στον εντοπισμό και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων είναι κρίσιμη στον ψηφιακό κόσμο.
AI-Report: Τι μέτρα λαμβάνει η ΆΆΔΕ για να θωρακίσει την ασφάλεια των φορολογικών συναλλαγών και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών;
Γιώργος Πιτσιλής: Η παροχή ενός ασφαλούς και αξιόπιστου ψηφιακού περιβάλλοντος, όπου οι πολίτες μπορούν να διεκπεραιώνουν τις φορολογικές τους συναλλαγές με ασφάλεια και εμπιστοσύνη, είναι αδιαπραγμάτευτη για εμάς. Έχουμε εφαρμόσει μια σειρά από τεχνικά και οργανωτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της κρυπτογράφησης δεδομένων. Η πρόσβαση στα δεδομένα περιορίζεται σε εξουσιοδοτημένα στελέχη, με βάση τον ρόλο και τις αρμοδιότητές τους. Έχουμε εγκαταστήσει συστήματα ανίχνευσης εισβολών, που παρακολουθούν συνεχώς τα συστήματά μας για ύποπτη δραστηριότητα και ανιχνεύουν πιθανές παραβιάσεις ασφαλείας, ενώ διενεργούμε τακτικούς ελέγχους ασφαλείας για να εντοπίσουμε και να διορθώσουμε τυχόν ευπάθειες. Οι άνθρωποί μας εκπαιδεύονται τακτικά σε θέματα ασφάλειας και προστασίας προσωπικών δεδομένων. Επίσης έχουμε συστήσει ειδική ομάδα Προστασίας Δεδομένων, για την παρακολούθηση και την εφαρμογή των μέτρων ασφαλείας που συνεργάζεται στενά με την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, για να διασφαλίσει ότι τα δεδομένα των πολιτών προστατεύονται σύμφωνα με τις καλύτερες πρακτικές. Οι πολίτες ενημερώνονται για την ασφάλεια των ψηφιακών τους δεδομένων, μέσω της ιστοσελίδας μας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και με προσωποποιημένα μηνύματα. Η διεθνής συνεργασία είναι βασικό εργαλείο για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
AI-Report: Ποιες είναι οι πιο σημαντικές διεθνείς συνεργασίες της ΆΆΔΕ και πώς έχουν επηρεάσει τη διαχείριση των φορολογικών ελέγχων στην Ελλάδα;
Γιώργος Πιτσιλής: Επενδύουμε στην εξωστρέφεια, αναπτύσσουμε πρωτοβουλίες και συνεργαζόμαστε στενά με διεθνείς φορείς όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, ο ΟΟΣΑ και ο IOTA καθώς και με τις εθνικές φορολογικές αρχές των χωρών της ΕΕ, ανταλλάσσοντας πληροφορίες για φορολογικούς σκοπούς μέσω ενός συστήματος ασφαλούς διοικητικής συνεργασίας. Τον περασμένο Νοέμβριο φιλοξενήσαμε την 17η Ολομέλεια του Διεθνούς Φόρουμ Φορολογικών Διοικήσεων (FTA) του ΟΟΣΑ, τη μεγαλύτερη συγκέντρωση των Φορολογικών Διοικήσεων ανά τον κόσμο. Η συνάντηση αυτή αποτέλεσε μια εξαιρετική ευκαιρία για την αξιοποίηση της συλλογικής εμπειρογνωμοσύνης, την ανταλλαγή γνώσεων και ιδεών, τη σκέψη ηγεσίας και την ανάπτυξη νέων πρακτικών εργαλείων. Υλοποιούμε επίσης δράσεις, όπως το σχέδιο δράσης «BEPS» του ΟΟΣΑ, για την αντιμετώπιση του κινδύνου της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μεταφοράς κερδών. Άλλο παράδειγμα ιδιαίτερα επιτυχούς συνεργασίας, είναι και το μνημόνιο που έχουμε υπογράψει με τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης Airbnb, Booking.com και Expedia Group/VRBO, για τον έλεγχο των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Αλλά και στο πεδίο των Social Media, συνδρομητικές πλατφόρμες, όπως η Only Fans, μας παρέχουν στοιχεία για να ελέγξουμε περιπτώσεις φοροδιαφυγής. Παράλληλα αξιοποιούμε στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με διαφημίσεις που πραγματοποιούνται μέσω Social Media.
AI-Report: Πώς η νέα απλουστευμένη διαδικασία για μικροεξαγωγές έως 1.000 ευρώ αλλάζει στην πράξη την καθημερινότητα των εξαγωγικών επιχειρήσεων και ποιό είναι το επόμενο βήμα στον ψηφιακό μετασχηματισμό των τελωνείων;
Γιώργος Πιτσιλής: Η πρόσφατη θέσπιση της απλοποιημένης διαδικασίας για την εξαγωγή εμπορευμάτων αξίας έως 1.000 ευρώ σχεδιάστηκε με γνώμονα τη διευκόλυνση του εξαγωγικού εμπορίου, διασφαλίζοντας παράλληλα την τελωνειακή επιτήρηση. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφονται περίπου 20.000 τέτοιες εξαγωγές ετησίως από περίπου 2.700 εξαγωγείς, οι οποίοι αναμένεται να ωφεληθούν σημαντικά από την απλούστευση της διαδικασίας. Για την απρόσκοπτη εφαρμογή της νέας προσέγγισης, προχωρήσαμε στις απαραίτητες προσαρμογές των υφιστάμενων λειτουργικοτήτων του πληροφοριακού συστήματος τελωνειακών υπηρεσιών ICISnet, καθιστώντας τη διαδικασία πλήρως ψηφιοποιημένη. Αυτό επιτρέπει στο τελωνείο να διενεργεί στοχευμένους ελέγχους μέσω της εφαρμογής ανάλυσης κινδύνου, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται η ταχύτατη διεκπεραίωση των εξαγωγών χωρίς καθυστερήσεις και χωρίς γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις. Η διαδικασία, καρπός συνεργασίας και διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους φορείς, εφαρμόζεται ήδη, με τις μεγάλες εταιρείες να προσαρμόζουν τα ηλεκτρονικά τους συστήματα για την πλήρη αξιοποίησή της, γεγονός που επιβεβαιώνει την θετική τους ανταπόκριση και τα προσδοκόμενα οφέλη. Ποιες νέες λειτουργίες προσφέρει η ψηφιακή εφαρμογή για τις προτελωνειακές διαδικασίες και πώς αναμένετε να επηρεάσει την εμπειρία των χρηστών και την αποτελεσματικότητα των ελέγχων; Η νέα ψηφιακή εφαρμογή διαλειτουργικότητας του ICISnet, καθώς και άλλων φορέων της Κεντρικής Διοίκησης, όπως η Αστυνομία και το Λιμενικό, με την ευρωπαϊκή πλατφόρμα EU CSW-CERTEX αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την ενεργοποίηση της Ενιαίας Θυρίδας (Single Window) για τις προτελωνειακές διαδικασίες. Μέσω της νέας διαλειτουργικότητας, καθίσταται πλέον δυνατή η διεξαγωγή αυτοματοποιημένων ελέγχων εγκυρότητας και διαχείρισης ποσοτήτων, σε πραγματικό χρόνο, με στόχο την επαλήθευση των απαιτούμενων διατυπώσεων, διευκολύνοντας το εμπόριο και ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα των ελέγχων.
AI-Report: Πώς αξιοποιεί η ΆΆΔΕ την τεχνητή νοημοσύνη και τα ψηφιακά εργαλεία για την αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου και της διακίνησης παραποιημένων προϊόντων, και ποια είναι τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της μετάβασης;
Γιώργος Πιτσιλής: Η ψηφιοποίηση αποτελεί βασικό εργαλείο στις δράσεις μας για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και των παραποιημένων προϊόντων. Στο πεδίο των ενεργειακών προϊόντων, έχουμε προχωρήσει στην ψηφιακή απογραφή των δεξαμενών καυσίμων και στην ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Αξιοποίησης Δεδομένων Εισροών – Εκροών. Αυτό το σύστημα αξιοποιεί δεδομένα από τα υφιστάμενα πληροφοριακά μας συστήματα και, μέσω αλγορίθμων μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης, επιτρέπει την ανάλυση κινδύνου σε πραγματικό χρόνο και τον συστημικό εντοπισμό παράνομων ενεργειακών προϊόντων, μέσω στοχευμένων ελέγχων σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Η ψηφιακή αυτή καινοτομία μεταβάλλει ριζικά την ελεγκτική διαδικασία, επιτρέποντας έγκαιρη παρέμβαση βάσει έγκυρων συστημικών δεδομένων και μοντέλων πρόβλεψης παραβατικότητας. Στον τομέα των παραποιημένων προϊόντων, η μετάβαση στην ηλεκτρονική υποβολή των αιτήσεων παρέμβασης μέσω της διαδικτυακής πύλης IPEP, από τον Οκτώβριο του 2024, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα ψηφιοποίησης. Παράλληλα, η συμμετοχή μας σε κοινές επιχειρήσεις με ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς, όπως η OLAF και η EUROPOL, ενισχύει την αποτελεσματικότητά μας στην αντιμετώπιση αυτού του διασυνοριακού φαινομένου. Η αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων και η διαλειτουργικότητα των συστημάτων μας είναι καθοριστικής σημασίας για τον εντοπισμό και την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και της διακίνησης παραποιημένων προϊόντων, προστατεύοντας έτσι την οικονομία και τους καταναλωτές.
