Καθώς το εμπορικό και στρατιωτικό ενδιαφέρον για το διάστημα αυξάνεται διαρκώς, στην Ευρώπη εντείνεται η ανησυχία ότι η ήπειρος κινδυνεύει να μείνει πίσω. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) ολοκλήρωσε την τριετή υπουργική του σύνοδο, όπου οι εκπρόσωποι των 23 κρατών-μελών θα αποφάσιζαν για τον νέο προϋπολογισμό και τα βασικά προγράμματα του οργανισμού. Η ηγεσία του ESA επιδιώκει χρηματοδότηση τουλάχιστον 22 δισ. ευρώ, έναντι 17 δισ. το 2022, για την ενίσχυση της διαστημικής εξερεύνησης και της παρατήρησης της Γης. Η συγκεκριμένη σύνοδος θεωρείται από πολλούς η πιο κρίσιμη στα 50 χρόνια λειτουργίας του οργανισμού. Η διεθνής διαστημική δραστηριότητα βρίσκεται σε περίοδο εκρηκτικής ανάπτυξης. Μελέτη της Roland Berger και της Ένωσης Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI) προβλέπει ότι η παγκόσμια αγορά θα αυξηθεί από περίπου 470 δισ. ευρώ το 2024 σε 2 τρισ. ευρώ το 2040 —σχεδόν 9% ετήσια ανάπτυξη. Οι εκτιμήσεις αυτές περιλαμβάνουν κρατικές δαπάνες, επενδύσεις ερευνητικών οργανισμών, αλλά και επιχειρήσεις που βασίζονται σε διαστημικές υποδομές, όπως οι δορυφορικές επικοινωνίες.
Σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη παραμένει μικρός παίκτης. Η αμερικανική κυβέρνηση επενδύει περί τα 77 δισ. δολάρια ετησίως στο διάστημα, ενώ, σύμφωνα με τον Kai-Uwe Schrogl, ειδικό σύμβουλο του γενικού διευθυντή του ESA, Josef Aschbacher, οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές δαπάνες δεν ξεπερνούν τα 10 δισ. δολάρια. Ακόμη μεγαλύτερη είναι η διαφορά στον ιδιωτικό τομέα: η SpaceX του Elon Musk πραγματοποίησε πέρυσι πάνω από τις μισές παγκόσμιες εκτοξεύσεις πυραύλων, αφήνοντας τις ευρωπαϊκές εταιρείες πολύ πίσω. Παρά ταύτα, ο ESA έχει συμβάλει σημαντικά στην τόνωση της ευρωπαϊκής διαστημικής βιομηχανίας. Έχει συνάψει συμφωνίες με 72 επενδυτές από εταιρείες venture capital έως τράπεζες και δημόσιους φορείς. Το 2023, οι ευρωπαϊκές διαστημικές νεοφυείς επιχειρήσεις συγκέντρωσαν πάνω από 1,5 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 56% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο οργανισμός εκτιμά ότι το ευρωπαϊκό μερίδιο στις παγκόσμιες ιδιωτικές επενδύσεις στον κλάδο εκτινάχθηκε από 3% το 2019 σε 22% το 2024, κυρίως λόγω της αυξανόμενης ζήτησης από τον αμυντικό τομέα.
Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ και παραδοσιακό κέντρο διαστημικής καινοτομίας, επιδιώκει να ενισχύσει περαιτέρω τις επενδύσεις. Η κυβέρνηση παρουσίασε αυτόν τον μήνα την πρώτη εθνική διαστημική στρατηγική της, δεσμευόμενη να διαθέσει 35 δισ. ευρώ έως το 2030 για στρατιωτικές διαστημικές τεχνολογίες. Ανάμεσα στις εταιρείες που προσδοκούν οφέλη είναι η Isar Aerospace, με έδρα την «Space Valley» στο Ottobrunn, κοντά στο Μόναχο. Ο πρώτος της πύραυλος συνετρίβη στη θάλασσα μόλις 30 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση στη Νορβηγία τον Μάρτιο, ωστόσο τα δεδομένα που συλλέχθηκαν θεωρούνται καθοριστικά για την επόμενη δοκιμή που αναμένεται τους προσεχείς μήνες. Η κινητικότητα είναι έντονη και στις υπόλοιπες μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Γαλλία ανακοίνωσε πρόσφατα τη δική της νέα διαστημική στρατηγική, ενώ τον Οκτώβριο, έπειτα από πολυετείς συζητήσεις, η Airbus, η Thales και η Leonardo συμφώνησαν να συγχωνεύσουν τις διαστημικές τους δραστηριότητες. Ως μοντέλο για τη νέα κοινοπραξία υιοθετείται η MBDA, η επιτυχημένη εταιρεία πυραυλικών συστημάτων που δημιουργήθηκε το 2001 από τις τρεις εταιρείες και τη βρετανική BAE Systems.
Η Ευρώπη επιδιώκει επίσης να μειώσει την εξάρτησή της από τις αμερικανικές διαστημικές δυνατότητες. Η χρήση του Starlink, του δορυφορικού συστήματος διαδικτύου της SpaceX, υπήρξε καθοριστική για την αμυντική ικανότητα της Ουκρανίας —γεγονός που κατέδειξε την ευρωπαϊκή ευαλωτότητα. Αν και ο ευρωπαϊκός αστερισμός OneWeb της Eutelsat λειτουργεί επίσης στην Ουκρανία με γερμανική χρηματοδότηση, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί ούτε την κλίμακα ούτε τις τιμές της SpaceX. Τον Δεκέμβριο του 2023, η ΕΕ παρουσίασε τη δική της πρωτοβουλία, το πρόγραμμα IRIS2, ύψους 10,6 δισ. ευρώ, το οποίο προβλέπει έναν νέο δορυφορικό αστερισμό με 290 δορυφόρους, έναντι των 9.100 που διαθέτει σήμερα το Starlink, με εκτιμώμενη έναρξη λειτουργίας το 2030.
Ωστόσο, η Ευρώπη έχει ήδη να επιδείξει αξιοσημείωτα επιτεύγματα: το πρόγραμμα παρατήρησης της Γης «Κοπέρνικος» και το σύστημα δορυφορικής πλοήγησης «Galileo», το οποίο προσφέρει υψηλότερη ακρίβεια από το αμερικανικό GPS, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Μπορεί η ήπειρος να μην καταφέρει ποτέ να ανταγωνιστεί τις ΗΠΑ σε εμπορικό επίπεδο, όμως τα διακυβεύματα υπερβαίνουν κατά πολύ το οικονομικό όφελος.
