Εννέα στους 10 εργαζομένους της ΕΕ βασίζονται σήμερα σε υπολογιστές, κινητές συσκευές και λογισμικό γραφείου για την εκτέλεση της εργασίας τους, ενώ το 30 % χρησιμοποιούν εργαλεία ΤΝ, ιδίως διαλογικά ρομπότ ΤΝ που τροφοδοτούνται από μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLM). Σχεδόν τέσσερις στους δέκα (37%) εργαζομένους στην ΕΕ παρακολουθούνται για το ωράριο εργασίας τους.
Αυτά είναι τα αποτελέσματα νέας έρευνας, η οποία διενεργήθηκε την περίοδο 2024-2025 σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης της Επιτροπής. Στην έρευνα συμμετείχαν 70.316 εργαζόμενοι και από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, και τα πορίσματα δημοσιεύονται στη μελέτη του JRC (Joint Research Centre) με τίτλο «Digital monitoring, algorithmic management and the platformisation of work in Europe» (Ψηφιακή παρακολούθηση, αλγοριθμική διαχείριση και ψηφιοποίηση της εργασίας στην Ευρώπη).
Η μελέτη επικεντρώνεται στη χρήση ψηφιακών εργαλείων στον χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, και εξετάζει την επικράτηση και τα χαρακτηριστικά της ψηφιακής παρακολούθησης, καθώς και την έκταση και τις διακυμάνσεις της αλγοριθμικής διαχείρισης σε ολόκληρη την ΕΕ.
Οι συγγραφείς περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο η ψηφιοποίηση επηρεάζει τη δυναμική της εργασίας, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ιδιωτικότητα, την αυτονομία και την ένταση της εργασίας.
Η πανταχού παρουσία ψηφιακών εργαλείων και η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης
Η συντριπτική πλειονότητα (90 %) των εργαζομένων της ΕΕ βασίζονται πλέον σε ψηφιακές συσκευές για την εκτέλεση των εργασιών τους, αναδιαμορφώνοντας το εργασιακό περιβάλλον σε όλους τους τομείς. Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία γίνεται όλο και πιο συχνή, καθώς το 30 % των εργαζομένων στην ΕΕ τη χρησιμοποιούν ιδίως σε εργασίες που σχετίζονται με το κείμενο, όπως η γραφή και η μετάφραση.
Η γραφή αντιπροσωπεύει το 65% όλων των χρήσεων, ακολουθούμενη από τη μετάφραση (59%), την επεξεργασία δεδομένων και τη συζήτηση ιδεών (38%), τη μεταγραφή (28%), την παραγωγή εικόνας (27%), τον προγραμματισμό και τον προγραμματισμό (24%) και την παροχή συμβουλών στους πελάτες (19%).Η χρήση της ΤΝ είναι ιδιαίτερα υψηλή στις χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Η απασχόληση της τεχνητής νοημοσύνης ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των διαφόρων επαγγελματικών τομέων, με τις θέσεις εργασίας γραφείου να οδηγούν στην υιοθέτηση.
Ψηφιακή παρακολούθηση: αύξηση της ικανότητας συλλογής δεδομένων για τους εργαζομένους
Η ψηφιακή παρακολούθηση αποτελεί πλέον σημαντική πτυχή της εποπτείας στους χώρους εργασίας, με το 37 % των εργαζομένων της ΕΕ να παρακολουθείται για τις ώρες εργασίας και το 36 % για τους χρόνους εισόδου/εξόδου. Η παρακολούθηση της φυσικής θέσης των εργαζομένων και η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων των εργαζομένων μέσω ψηφιακών εργαλείων είναι γενικά λιγότερο συχνές.
Ωστόσο, το πρώτο είδος παρακολούθησης είναι πιο διαδεδομένο σε τομείς όπως οι μεταφορές, οι κατασκευές ή η μεταποίηση, ενώ το δεύτερο χρησιμοποιείται συνήθως στα οικονομικά, τη δημόσια διοίκηση και τον τομέα των ΤΠΕ, μεταξύ άλλων.
Πέρα από τα δύο συνηθέστερα είδη ψηφιακής παρακολούθησης —του χρόνου εργασίας και των κινήσεων εισόδου/εξόδου μέσω καρτών σάρωσης— υπάρχουν και άλλα. Η παρακολούθηση της χρήσης του διαδικτύου, η χρήση κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης και η παρακολούθηση των κλήσεων, της χρήσης του διαδικτύου και της θέσης των οχημάτων είναι αρκετά συχνές στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Αλγοριθμική διαχείριση: αυτοματοποίηση στον συντονισμό του εργατικού δυναμικού
Η αλγοριθμική διαχείριση, αν και λιγότερο κοινή από την ψηφιακή παρακολούθηση, κερδίζει έδαφος, παρουσιάζοντας ένα αρκετά διαφορετικό πρότυπο σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και τους χώρους εργασίας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι ο χρόνος εργασίας του 24 % των εργαζομένων στην ΕΕ κατανέμεται αυτόματα. Αυτή η προσέγγιση συχνά συνδυάζεται με αλγόριθμους που καθορίζουν την ιεράρχηση των εργασιών.
Μια άλλη σημερινή αλλά λιγότερο κοινή μορφή αλγοριθμικής διαχείρισης αφορά το 13 % των εργαζομένων στην ΕΕ, όπου οι επιδόσεις αξιολογούνται και ανταμείβονται αυτόματα.
Πλατφορμοποίηση: Το νέο εργασιακό μοντέλο
Ανάλογα με τον βαθμό «πλατφορμοποίησης», δηλαδή τον συνδυασμό της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και της έκθεσης σε ψηφιακή παρακολούθηση και αλγοριθμική διαχείριση, η μελέτη προτείνει έξι κατηγορίες εργαζομένων και παρέχει το μερίδιό τους στο εργατικό δυναμικό της ΕΕ στο σύνολό του:
- Το 6 % δεν χρησιμοποιεί ψηφιακά εργαλεία και είναι ξένο προς οποιαδήποτε μορφή πλατφόρμας.
- Το 33 % των εργαζομένων χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία χωρίς πλατφόρμα, δεν υπόκεινται σε ψηφιακή παρακολούθηση ούτε σε αλγοριθμική διαχείριση.
- Το 42 % εμπίπτει στη μερική πλατφόρμα, εκτίθεται σε τουλάχιστον μία μορφή ψηφιακής παρακολούθησης και σε μία μορφή αλγοριθμικής διαχείρισης.
- Το 9 % των εργαζομένων βιώνουν την ενημερωτική πλατφόρμα, δηλαδή την παρακολούθηση δραστηριοτήτων και την αλγοριθμική αξιολόγηση. Αυτό είναι συχνότερο στον χρηματοπιστωτικό και ασφαλιστικό τομέα.
- Το 7 % αντιμετωπίζει φυσική πλατφόρμα, κυρίως σε τομείς όπως η εξόρυξη, οι μεταφορές και η εφοδιαστική.
- Το 2 % των εργαζομένων της ΕΕ είναι πλήρως εξοικειωμένοι με την πλατφόρμα.
Αντίκτυπος στις συνθήκες εργασίας
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η πλήρης και φυσική πλατφόρμα συχνά συσχετίζεται με αρνητικές συνθήκες εργασίας, συμπεριλαμβανομένου του αυξημένου άγχους και της μειωμένης αυτονομίας. Αντίθετα, η πληροφοριακή πλατφόρμα, η οποία χαρακτηρίζεται από παρακολούθηση δραστηριοτήτων και αλγοριθμική αξιολόγηση, φαίνεται να έχει λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις. Συνδέεται άμεσα με την εργασία στο σπίτι.
Επιπτώσεις στη χάραξη πολιτικής και τη μελλοντική έρευνα
Ορισμένες συνδυασμένες μορφές ψηφιακής παρακολούθησης και αλγοριθμικής διαχείρισης θα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά όσον αφορά τις δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις τους στις συνθήκες εργασίας. Η νέα αυτή μελέτη προσφέρει μοναδικά δεδομένα για την καλύτερη κατανόηση του αντικτύπου της ψηφιοποίησης της εργασίας και αποτελεί πολύτιμο πόρο για τη στήριξη των προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επί του θέματος, συμπεριλαμβανομένου του χάρτη πορείας για την ποιότητα των θέσεων εργασίας και της πρωτοβουλίας της για την αλγοριθμική διαχείριση.
Η έκθεση τονίζει την ανάγκη για συντονισμένη δράση από τους κοινωνικούς εταίρους και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ώστε να διασφαλιστεί ότι η συνεχιζόμενη ψηφιοποίηση της εργασίας εξελίσσεται με τρόπο τόσο οικονομικά επωφελή όσο και κοινωνικά υπεύθυνο.
Ιστορικό
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εργασίας εντάσσεται στο πλαίσιο της ταχείας τεχνολογικής προόδου και των εξελισσόμενων πολιτικών της ΕΕ που αποσκοπούν στην προώθηση της καινοτομίας, διασφαλίζοντας παράλληλα τα δικαιώματα των εργαζομένων. Η έρευνα του ΚΚΕρ για την αλγοριθμική διαχείριση και την εργασία σε πλατφόρμες (AIM-WORK) και η ολοκληρωμένη ανάλυσή της παρέχουν ένα διεξοδικό και επικαιροποιημένο στιγμιότυπο του τρόπου με τον οποίο η ψηφιακή επανάσταση εξακολουθεί να αναδιαμορφώνει τον ευρωπαϊκό κόσμο της εργασίας με βαθείς και άνισους τρόπους.
Βασίζεται σε προηγούμενες έρευνες του ΚΚΕρ, παρέχοντας μια ευρύτερη προοπτική για την ψηφιοποίηση της εργασίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Η μελέτη υπογραμμίζει τη σημασία της συνεχούς έρευνας για την κατανόηση των ποικίλων επιπτώσεων των ψηφιακών εργαλείων, της παρακολούθησης και της τεχνητής νοημοσύνης σε διάφορους τομείς και περιφέρειες.
Σχετικό περιεχόμενο
Ψηφιακή Παρακολούθηση, Αλγοριθμική Διαχείριση και η Πλατφορμοποίηση της Εργασίας στην Ευρώπη
