Μία αποκαλυπτική εικόνα για τις ουσιώδεις αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού στην ανάθεση δημοσίων συμβάσεων φέρνει στο φως νέα έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Κατά την περίοδο από 1η Ιουλίου 2023 έως 31 Δεκεμβρίου 2024, το ανώτατο δημοσιονομικό δικαστήριο κατέγραψε 13 επαναλαμβανόμενες πλημμέλειες, που εντοπίστηκαν σε συνολικά 2.601 φακέλους προσυμβατικού ελέγχου συμβάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας.
Από τις υποβληθείσες διαδικασίες, 1.119 αφορούσαν έργα, 654 προμήθειες και 828 υπηρεσίες, με την πλειονότητα των πλημμελειών να σχετίζονται με παραβίαση βασικών αρχών διαφάνειας, νόμιμης χρηματοδότησης, και ίσης μεταχείρισης των συμμετεχόντων.
Οι 13 πλημμέλειες της διοίκησης
Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο, οι επαναλαμβανόμενες παρατυπίες είναι:
-
Παράνομη εξαίρεση μεικτών συμβάσεων από τις διατάξεις των ν. 4412/2016 και 4413/2016.
-
Απόκρυψη αλλαγών: μη δημοσίευση τροποποιήσεων κρίσιμων όρων των διακηρύξεων.
-
Ανεπαρκής χρηματοδότηση ή απουσία πίστωσης για την εκτέλεση των συμβάσεων.
-
Ελλιπής τεκμηρίωση σκοπιμότητας και προϋπολογισμού.
-
Αδικαιολόγητη απευθείας ανάθεση, χωρίς κατεπείγουσα ανάγκη.
-
Μη νόμιμες τροποποιήσεις υφιστάμενων συμβάσεων χωρίς τις απαιτούμενες προϋποθέσεις.
-
Αποκλεισμοί προσφερόντων, λόγω ασάφειας στους όρους των διακηρύξεων.
-
Διακριτικά ή περιοριστικά κριτήρια ποιοτικής επιλογής.
-
Μη νόμιμοι αποκλεισμοί φορέων που στηρίζονταν σε ικανότητες τρίτων.
-
Ανεπαρκής αιτιολόγηση της αξιολόγησης τεχνικών προσφορών.
-
Κατακυρώσεις κατά παράβαση των όρων της διακήρυξης.
-
Εναλλακτικές προσφορές χωρίς πρόβλεψη στη διακήρυξη.
-
Πλημμέλειες ελέγχου δικαιολογητικών, με συνέπεια τον αποκλεισμό πιο συμφέρουσας προσφοράς.
Μόνιμα προβλήματα, μόνιμες επιπτώσεις
Η έκθεση φανερώνει μια επαναλαμβανόμενη αποτυχία της διοίκησης να τηρήσει τις βασικές προδιαγραφές νομιμότητας και διαφάνειας, οδηγώντας είτε σε άκυρες συμβάσεις, είτε σε αδικαιολόγητο αποκλεισμό συμμετεχόντων, είτε ακόμη και σε υποβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών και των έργων που αναλαμβάνονται από το Δημόσιο.
Η συστηματική παρουσία τέτοιων πλημμελειών δημιουργεί ένα προβληματικό τοπίο εμπιστοσύνης για την αγορά, θέτει σε κίνδυνο κοινοτικά κονδύλια και υπονομεύει την αποτελεσματικότητα των δημόσιων πολιτικών.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο με την έκθεσή του κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανάγκη αναβάθμισης της θεσμικής επάρκειας των αναθετουσών αρχών και την ουσιαστική εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου.
